Çocuğum Banyodan Korkuyor, Nasıl Aşarım?

Kamu sektöründe yoğun bakım hemşiresi olarak çalışan okurum Ela, küçük kızının banyo korkusu ile ilgili danışmak istemiş. Küçük kız banyoda sudan korkuyor ve özellikle yüzüne su gelsin istemiyor. Bu yazımda bebeklere ve çocuklara banyoyu sevdirmek için uygulanabilecek taktiklerden bahsedeceğim. Öncelikle gelin minik kızının yaşadığı banyo sorununu Ela’nın kaleminden dinleyelim:

1,5 aylık oğlum ve 2 yaşında kızım var. Kızım banyo yaparken su yüzüne gelsin istemiyor ve dolayısıyla saçları yıkanamıyor. Yarım saat banyoda oynayıp sonunda ağlayarak saçını hızlıca yıkayıp çıkarıyordum. Birkaç hafta önce kızımı babası yıkadı. Kızım duş musluğuyla babasını ve her yeri ıslattı. Eşimin de gergin olduğu bir dönemdi. Kızımıza kızdı ve duş musluğunu onun yüzüne doğru birkaç saniye tuttu. Kızımız ağlayınca duştan çıkardı. İşin kötü tarafı kızımız artık banyo istemiyor. Havuz yapıp ikna ederek banyoya sokuyorum, suyu açtırmıyor. Dün ağlatarak annemle saçlarını yıkamak zorunda kaldık. Bu durumu nasıl aşarım bilemiyorum.

Sevgili Ela,

Mesajını aldıktan sonra banyo korkusuyla ilgili araştırma yaptım ve özellikle bebeklerde ve çocuklarda sıklıkla yaşandığını öğrendim. Banyo konusunda daha önce tatsız bir tecrübe yaşamış çocuklar banyo konusunda bir korku geliştirebiliyorlarmış. Çocuğa bakan ve banyo yaptıran kişinin gün içinde ve banyo esnasındaki tutumu, banyo ortamının uygunluğu (suyun sıcaklığı, şampuan seçimi) ve küçük çocuk psikolojisiyle ilgili diğer durumlar (mesela çocukların banyo boşaltılırken küvetin giderinden kaçabileceklerini düşünmeleri) banyo konusunda olumsuz bir tutum oluşmasında çok etkili.

Önce banyo konusunda doğru yaptığın uygulamalara odaklanalım. Biz büyükler kendi banyo işimizi temizlenme odaklı görerek çabucak bitirip çıkmak istesekte, çocuklar için özellikle sıcak yaz aylarında (ve diğer her zaman) banyo bulunmaz bir eğlence… Küçük çocuklara banyoyu sevdirmek için küveti havuz gibi doldurmak, oyuncakları banyoya getirerek oynamak şüphesiz ki doğru uygulamalar. Bunun dışında banyoyu sevdirmek için kullanılacak taktikler şöyle:

Çocuğa Banyoyu Sevdirmek İçin Uygulanacak Taktikler

Bu bölümde sadece Ela’nın kızı için değil, çocukları banyo sorunu yaşayan tüm aileler için banyo zamanını keyife çevirecek, faydalı olabilecek ipuçları vereceğim.

1. Banyo Oyuncakları Edinmek: Çocuğa banyo yapmayı sevdirmenin birinci yolu banyo saatini oyun saatine çevirmek. Şanslıyız ki, günümüzde piyasada banyoya özel pek çok oyuncak bulmak mümkün. Çocuğumuzun banyoda oynamaktan hoşlanacağı minik plastik gemiler, ördekler, banyo seramiklerine resim çizmek için kullanılan özel kalemler, banyo köpükleri ya da hiç olmazsa mutfaktan getireceğimiz, su doldurup boşaltacağı kaplar oyun işini görebilir.
2. Yer Seçimi: Bazı çocuklar dolu bir küvetten, bazıları duşun tepeden kontrolsüz olarak akmasından hoşlanmazlar. Evinizde banyo yapılacak başka alan varsa, banyo işinizi oraya taşıyabilir ya da mevcut alanımızı çocuğun ihtiyacına göre düzenleyebiliriz. Mesela çocuğunuz dolu bir küvetten korkuyorsa, küveti doldurmayalım. Küvetin boşalmasından korkuyorsa banyo bitince çocuğumuzu çıkaralım, küveti sonra boşaltalın. Tepedeki duştan korkuyorsa, duş başlığını suyu yavaşça açarak eline verelim ki suyun korkulacak birşey olmadığını anlasın. Küvet büyük geliyorsa küçük bir leğenin içinde kontrollü eklediğiniz suyla yıkayalım.
3. Suyun Sıcaklığını Ayarlamak: Çoğu yetişkin oldukça sıcak suyla yıkanmaktan hoşlanır. Ancak miniklerin hassas teni fazla sıcak sudan yanabilir. Tam aksine, suyu aşırı soğuk yaparsak da üşüyebilir. Bu nedenle suyu bizim yetişkin olarak alıştığımız dereceden biraz daha soğuk, ancak çocuğun hoşuna gidecek kadar ılık ayarlamakta fayda var. Merak etmeyin, hiçbir çocuk ılık suda yıkandı diye hasta olmaz. Suyu doğru ısıda ayarlamak için çocuğun elini suyun altına koyarak ısıyı sevip sevmediğini soralım. Bizim için değil, onun için uygun olan ısıyı seçelim.
4. Doğru Şampuan Seçimi: Yetişkin şampuanları elbette içerdiği maddeler açısından çocuklara uygun değil. Saçları sabunlandığı sürece gözlerini kapamaya dikkat edemeyecek kadar ufak çocuklar için göz yakmayan formullu özel çocuk şampuanları seçmekte fayda var. Ayrıca küvet doldurarak yıkanıyorsa, çocuklara özel formülle üretilen banyo köpükleri banyoyu sevdirmekte çok yardımcı olacaktır.
5. Yüzü Islatmamak: Bazı bebek ve çocuklar yüzlerine su gelmesinden kesinlikle hoşlanmaz. Yüzüne su gelince nefes alamıyor gibi olur. Bu gibi durumlara çözüm olarak geliştirilmiş banyo şapkaları var. Bu şapkayı takarak çocuğun yüzünü koruyup, sadece saçını yıkamak mümkün. Tüm oyunlar oynandıktan sonra saç yıkama bölümünü en sona bırakabiliriz. Saç yıkandıysa, yüzü su dökerek ıslatmaktansa, ıslak bir bezle silerek banyoyu tamamlayabiliriz.
6. Zaman Ayırmak: Banyoyu belli saatlere sıkıştırmaya çalışmak, iki arada bir derede banyo işini bitirmeye çalışmak özellikle çocuklar ufakken çok pratik ya da gerçekçi değil. Ebeveyn hızlı olmak için acele ettikçe o gerginlik ufaklığa da yansıyabilir ve banyo almak bir sıkıntıya dönüşebilir. Banyoya girmesi, oynaması, çıkması, kurulanmasıyla beraber en az 1 saat süremiz yoksa banyo yapmayı başka bir zamana ertelemek en doğrusu…
7. Rutin Oluşturmak:Banyoya yeterli zaman ayırmanın yanısıra, banyo zamanını hem bize hem de çocuğumuza uyacak rutin bir gün ve saate bağlarsak (mesela her gün ya da iki güne bir akşam uyumadan önce) ve her seferinde çocuğumuza banyo saatinin yaklaştığını sakince bildirirsek, bir süre sonra çocuğumuz alışacak ve banyoyu severek bekliyor olacaktır.
8. Müzik Eklemek: Banyo esnasında cep telefonunuzdan çocuğunuzun hoşuna gidecek eğlenceli çocuk şarkıları, orman sesleri, deniz sesleri, balina sesleri gibi dinlendirici müzikler çalmak da banyo ortamını mutlu bir ortama çevirmekte yardımcı olabilir.
9. Aile Etkinliğine Çevirmek: Banyoyu çocuğa sevdirmenin en etkin yollarından biri, bizim de yetişkin olarak banyoyu sevdiğimizi ona göstermek. Yıkanma alanımız duş şeklindeyse mayomuzu giyerek, küvet şeklindeyse küvetin yanında yerde oturarak ya da küvetin kenarına oturup ayaklarımızı sokarak banyoya dahil olabiliriz. Banyo süresince çocuğumuzla oynamak, suyu şapırdatmak hem bize hem çocuğumuza iyi gelecektir.
10. Suyu Sevdirmek: Suyu sevilecek bir şey, bir oyun haline getirmek için bebeğimizi/çocuğumuzu sadece banyo zamanı değil, başka zamanlarda da su ile buluşturalım. Suyla oynamasını sağlayalım. Yazın havuz ve denize sokmak, hiç olmazsa balkona koyacağımız bir leğende, ya da dolduracağımız bir mutfak tasında suyla oynamasını sağlamak banyo zamanına alışmasını kolaylaştırabilir.
11. Rol Oyunu Oynamak:Banyoya oyuncak bir bebek getirin. Çocuğunuzun eline bir sünger verin. Çocuğunuz bebeği yıkarken siz de çocuğunuzu yıkayın. Bu arada “Haydi şimdi bebeğimizin kolunu yıkayalım, ben de senin kolunu yıkıyorum.” gibi yönlendirici cümleler söyleyerek çocuğumuzu banyonun adımlarına hazırlayabiliriz.
12. Sakin, Sabırlı ve Anlayışlı Olmak: Hepimiz insanız, bir günümüz diğerine benzemez. Kimi zamanlar yorgun, üzgün ya da sinirli olabiliriz. Bununla beraber, çocuğun banyoyu rahatlatıcı ve iple çekilen bir deneyim olarak düşünmesi için, banyo anlarında biz ebeveynlerin sakin, sabırlı ve anlayışlı bir tutuma sahip olmamız çok önemli. Eğer çok yorgunsak ya da o günkü sabır katsayımız ıslak bir banyoyu, ıslak yerleri, elbiselerimizin ıslanmasını kaldıramayacaksa, bırakalım çocuğumuz o gün banyo yapmasın. Olumsuz bir deneyim yaşayıp banyodan soğumasındansa, bir gün daha kirli kalması hiçbir şeyi değiştirmez. Yıkama işlemini yaparken çocuğu birden dolu küvete sokmamaya, suyu aniden kafadan boca etmemeye özen gösterelim. Küçük çocuklar için küçük adımlarla alıştırarak banyo sevgisi kazandıralım.

Ela’ya Özel Banyo Notları

Sevgili Ela,

Minik kızın yakın zamanda banyo konusunda olumsuz deneyim yaşadığı için, zaten hoşlanmadığı banyo artık iyice sıkıntı haline gelmiş. Bu durumu aşmak için şöyle bir oyun deneyebilirsiniz: Zamanın olduğu ve annenin yanında olduğu bir gün, bebeği annene emanet ederek banyoda güzel bir çocuk müziği aç. Kızının tüm oyuncaklarını kuru banyo küvetinin içine doldur. Kendin de mayonu giyerek küvete otur. Banyonun kapısını açık bırakarak küvetin içine gir. Duş başlığını yukarıdaki yerinden çıkararak küvetin zeminine koy ve suyu usulca aç. Yüksek sesle şarkı söyleyerek oyuncaklarla oyna. Oyununa suyu da dahil et. Kızının bir süre sonra merakla yanına geleceğini düşünüyorum. Onunla konuşurken oyuna devam et. Kendisi de oyuna katılmak istiyorsa elbiselerini soyabileceğini, çünkü banyonun ıslak olduğunu söyle. Böylece onu banyoya sok. Gerekirse o gün sadece suyla oynayın. Yukarıda anlattığım bebek yıkama oyununu oynayın. Kızın oyuncak bebeği yıkarken, sen de kızının aynı yerlerini yıkayıp yıkayamayacağını sor. Hayır derse ısrar etme. Bir diğer oyun da şöyle olabilir: Kızına “Benim saçlarımı yıkar mısın? Hmmm, bu şampuan mis gibi  kokuyor. Benim saçım da mis gibi koksun.” diyerek onu saç yıkamaya teşvik et. Sonra “Sen benim saçımı sabunlarken ben de senin saçını sabunlayabilir miyim?”de. Hayır derse ısrar etme. Bu egzersizi birkaç gün üst üste yapın. Böylece zaman içinde suya alışacağını düşünüyorum. Kızın alıştıkça da sen banyonun içinden çıkarsın, banyonun kenarında yere oturark ona eşlik edersin. Bu süreçte acele etmemek ve sabırlı olmak çok önemli. Zamanla mutlaka suyu sevmeyi öğrenecektir.

Saç yıkama konusunda hiçbirşey işe yaramıyorsa banyo şapkası edinmenizi öneririm. İnternete “bebek banyo şapkası” yazınca çıkıyor. Yüzüne su gelmesinden hoşlanmayan bir sürü bebek ve çocukta mucizeler yarattığını duydum.

Bu taktikler umarım küçük kızının banyo sevgisi kazanmasında işe yarar. Banyo konusunda güzel haberlerinizi bekliyor, sana ve çocuklarına mis kokulu günler diliyorum.

Sevgiler,

Tanla

Önemli notlar: Bu blogdaki yazılar bir anne olarak kişisel tecrübelerimden oluşmaktadır. Doktor veya tıbbi ehliyete sahip bir kişinin tavsiyesi niteliğinde değildir. Lütfen sağlık konularında karar vermeden önce araştırmalarınızı yapın, sağduyunuzu dinleyin ve doktorunuza danışın.