Blog Gelirleri ve Reklam Etiği Konusunda Neredeyiz?

Türkiye’de moda, makyaj, mutfak gibi konularda yazan bloggerların son senelerde sık sık ürün tanıtımı/reklam yaptığına şahit oluyoruz. Aile bloglarında da reklam alma eğilimi artmaya başladı. Ailede tüketim tercihleri konusunda söz sahibi olanın genellikle kadınlar olduğu gerçeğinden hareketle, bloglarda ve bağlantılı sosyal medya hesaplarında çocuk ve annelere yönelik ürünlerin; kitap gibi kültürel ürünlerin; aile yaşantısını ilgilendiren mutfak ürünleri, beyaz eşya, otomobil gibi ürünlerin ve kadınlara yönelik makyaj malzemesi, kıyafet, ayakkabı gibi ürünlerin tanıtımı yapılıyor.

Blog yazarken gelir elde etmek kişinin bu konudaki tercihine ve motivasyonuna kalmış bir durum. Hem tüketici (okurlar), hem üretici (blog yazarları) anlamında geniş bir katılımın olduğu dijital dünyanın içinde faaliyet gösteren bloglar olarak, gelir olanaklarının zaman içinde katlanarak arttığını görüyoruz. Bu ortam, hobisini gelire dönüştürmek isteyen blog yazarları için önemli fırsatlar sunuyor. Şimdi ilginizi çekeceğini düşündüğüm bazı rakamlara bakalım…

TÜKETİM: Türkiye’nin internet, cep telefonu ve sosyal medya kullanımı ve internetten alışveriş alışkanlıkları; (We Are Social Raporu, Ocak 2015 )

77 milyonluk nüfusun % 91’i cep telefonu, %52’si aktif sosyal medya, %49’u aktif internet kullanıcısı
Masa üstü bilgisayar ve tabletlerle internette harcanan günlük ortalama süre 4,5 saat, cep telefonuyla neredeyse 3 saat
Tüm aygıtlarla sosyal medyada harcanan günlük ortalama süre yaklaşık 3 saat
Bilgisayar vasıtasıyla geçen ay internetten ürün alımı için araştırma yapanlar nüfusun %35’i, ürün alımı yapanlar %33’ü
Akıllı telefon vasıtasıyla geçen ay internetten ürün alımı için araştırma yapanlar nüfusun %24’ü, ürün alımı yapanlar %19’u

ÜRETİM: Türkiye’deki blog sayısı konusunda kesin bir rakama ulaşamadım. Ancak aşağıdaki istatistikler blogların yaygınlığı konusunda genel bir fikir verebilir.

WordPress.com Türkiye’de en çok ziyaret edilen 49. site. Blogspot.com 82. sırada. (Alexa, Mayıs 2015)
Türkçe dünyanın en yaygın blog sistemi olan WordPress’te en çok kullanılan 8. dil. (WordPress.com, Mayıs 2015)
Akıllı telefonla ziyaret edilen siteler arasında blogcu.com 1.3 milyon kişiyle 8.sırada. Aynı site tablet kullanımında 16. sırada (IAB Türkiye, Şubat 2015)

GELİR: Türkiye’deki dijital reklam harcamalarıysa şöyle; (IAB Türkiye AdEx-TR 2014 Raporu)

2014 senesinde Türkiye’de dijital reklam harcamaları bir önceki seneye kıyasla %20,5 büyümeyle 1.409 milyon TL’ye ulaştı.
En büyük artış %57.7 ile mobil banner reklamları ve %44.9 ile video reklamları kategorisinde gerçekleşti.

Bir hafta önce Blog Dünyası Tartışmalarla Çalkalanıyor – Özeleştiri Çağrısı başlıklı bir yazı yazmıştım. O yazıda, yaptığı etkinliklerle firmaları bloggerlarla buluşturan çok üyeli bir oluşum sahibinin bir gazeteye verdiği “Bloggerlara güven azaldı” şeklindeki röportaj nedeniyle blog çevrelerinden yoğun eleştiri aldığından bahsetmiştim. Yazımın sonunda okurlarıma “Siz kendi blogunuzda ürün tanıtımı yapıyor musunuz?”, “Ürün tanıtımı yaparken nelere dikkat ediyorsunuz?”, “Sizce bloggerlara ürün tanıtımlarında güven azaldı mı?” sorularını yönlendirdim. Bu sorulara alanında başarılı bloggerlardan değişik yorumlar geldi. Bu yorumları ilgili yazımın içinde okuyabilirsiniz.

Bence blogdan gelir kazanımı konusunu tartışmamızın zamanı geldi de geçiyor. Bugünkü yazımda bloglarda uygulanan reklam/tanıtım türleri ve bu reklamlardan elde edilen gelirler konusuna değineceğim.

Bloglarda Uygulanan Reklamlar ve Kazanılan Gelir Türleri

Blog sektöründeki reklam/tanıtım türleri ve bu reklamlardan kazanılan gelirler çeşitlilik gösteriyor. Hürriyet Bumerang, Google reklamları ve firma reklamları bloglarda en sık rastlanan reklam türlerinden… Firmalarla bloggerların ilişkileri bloga banner vermek, blogda tanıtım yazısının yayınlanması, link building çalışması ya da satış ortaklığı (affiliate marketing) şeklinde olabiliyor. Firmalarla bloggerları buluşturan blogger etkinlikleri de (event marketing) son dönemde en sık yapılan tanıtım çalışmalarından biri… Bu etkinliklere katılan bloggerlar, bloglarında deneyimlerini anlattıkları bir yazı yazıyor ve/veya sosyal medya hesaplarında (social media marketing) firmayla/ürünleriyle/etkinlikle ilgili duyuru yapıyorlar.

Türkiye’de blog sektörü geliştikçe, yurtdışı örneklerini takip eden bloglar çok değişik kanallardan gelir elde etmeye başladılar. Blog yazarlığıyla bağlantılı gelir türlerini şöylece özetleyebilirim:

Banner ücreti: Bloga reklam bannerı eklenmesi karşılığında ücret ödeniyor.
İçerik üretme ücreti: Firmayla yapılan anlaşmaya bağlı olarak firmanın/ürünlerinin blogda ya da bağlantılı sosyal medya hesaplarında yayımlanacak bir yazıyla tanıtımı için ücret ödeniyor. Bunun dışında kimi oluşumlar da belli konularda blog yazımı karşılığında ücret ödüyorlar. Üretilen yazılar, yazarın ismi geçerek ya da geçmeyerek (gölge yazar) farklı mecralarda yayımlanabiliyor.
Etkinliklere konuşmacı olarak katılım ücreti: Kimi bloggerların ücret karşılığında bazı toplantılara konuşmacı olarak katıldığı biliniyor.
Video reklamı gelirleri: Türkiye’de henüz sayısı az da olsa YouTube gibi kanallar üzerinde sayfası olan bloggerlar (mesela moda ya da mutfak bloggerları) yayınladıkları reklamlardan gelir kazanıyor.
Ürün satış geliri: Kimi bloggerlar bloglarında çeşitli ürünleri satışa sunarak e-ticaret geliri kazanıyor. Bu alanda başarılı olan bloggerların fiziki dükkan açarak satış kanallarını geliştirdikleri duyuluyor.
Barter-ürün karşılığında tanıtım: Firmalar kendi alanında etkili olan bloggerlara ürün numuneleri gönderiyor ve denemelerini rica ediyor… Daha sonra deneyimlerini blogda ya da sosyal medya hesaplarında paylaşıyorlar. Son dönemde ağızdan ağıza tanıtım da (word-of-mouth marketing) Türkiye’de organize bir şekilde yapılmaya başlandı.
Çekiliş ürünü sağlanması: Okurlara çekilişle firmaların sağladığı ürünlerin dağıtımı da tam olarak bloggera yansıyan bir tür gelir olmasa da, blog vasıtasıyla elde edilen bir kazanç olarak değerlendirilebilir.
Etkinlik bağlantılı gelirler: Blogger etkinliklerinde bir yemek ya da çay davetiyle bloggerların ağırlanması, firma/ürün tanıtımlarının yapılması ve/veya ürün numunelerinin sağlanması da tercih edilen yöntemlerden. Bu yöntemde blogger hem verilen hizmetten faydalanma anlamında hem de barter anlamında kazanç sağlamış oluyor.

Blogdan Ne Kadar Gelir Kazanılıyor?

Bir blogdan gelir elde etmek zaman ve emek isteyen bir süreç. Hatırı sayılı bir gelir elde edebilmek için düzenli/kaliteli/orijinal içerik üretmek, sosyal medyada aktif olmak, takipçi sayısının yüksek olması, blogun ziyaret sayılarının yüksek olması şart. Çoğu blogun reklam alır noktaya gelmesi, reklam verenlerle buluşması, blog sahibinin kişisel çabaları sonucu gerçekleşiyor. Kimi zaman küçük ve orta ölçekli firmalar hedef kitleleriyle örtüşen ve yukarıdaki kriterleri sağlayan blog sahiplerine reklam teklifiyle yaklaşabiliyor. Büyük firmalarsa genellikle PR/reklam ajansları vasıtasıyla bloggerlara ulaşmayı tercih ediyor. Bu ajansların veri tabanında yer alan bloggerlara kendileriyle ilgili konularda reklam teklifleri geliyor.

Visa Europe’un aralarında Türkiye’nin de yer aldığı 9 Avrupa ülkesinde gerçekleştirdiği ve hobilerini işe dönüştürerek gelir elde eden girişimcileri araştırdığı “Everyone in Business” araştırmasına göre; (Digital Age, Şubat 2015)

Türkiye’de her 10 kişiden 8’inin ekstra gelir elde ettiği veya edebileceği bir hobisi bulunuyor, her 10 kişiden biri de halihazırda hobisinden gelir elde ediyor.
Hobilerini tam zamanlı bir işe dönüştürmeyi planlayanlar arasında ise Türkler, %84 ile Avrupa’daki en kararlı grup olarak öne çıkıyor.
Türkiye’de hobisinden ek gelir elde eden biri yılda ortalama 5 bin 585 TL kazanıyor. En fazla ek gelir sağlanan hobi ise “blog yazarlığı”; blog yazarak yılda ortalama 8 bin 743 TL kazanmak mümkün. Blog yazarları, bloglarına reklam alarak ya da ürün deneyimlerine dayalı içerik üretmek üzere markalarla işbirliği yaparak gelir elde ediyor.
Blog yazarlığını, yılda ortalama 7 bin 321 TL gelir ile “güzellik ve moda” takip ediyor. Güzellik ve modadan ek gelir elde edenler, Instagram ve Facebook gibi sosyal medya mecralarında tanıttıkları tasarım ürünü çanta, ev dekorasyonu gibi aksesuarlar ile bakım kürlerinin satışını gerçekleştiriyor. Üçüncü sırada ise “takı tasarımcılığı” geliyor. Takı tasarımcıları, günün moda trendlerine uygun ürettikleri aksesuarlardan yine sosyal medya mecraları ve ilgili festivallerde kurdukları standlar aracılığı ile yılda ortalama 7 bin 124 TL kazanıyor. “Hamur işi ve yemek pişirme” yıllık ortalama 6 bin 254 TL ile Türkiye’de en fazla gelir sağlayan dördüncü hobi konumunda. Beşinci sırada ise yıllık ortalama 5 bin 896 TL ile “fotoğrafçılık” yer alıyor.

Bloggerların kazandığı gelirler konusundaki araştırma sayısı kısıtlı olduğu için daha eski bir araştırmadan da örnek vereceğim. Bu araştırma bloglarda yayınlanan yazıların güvenilirliği konusunda bizzat blog yazarlarının algılarını içermesi açısından önemli. 1417 blog sahibi 717 bloggerla 01 Aralık 2008 – 15 Ocak 2009 tarihleri arasında yapılan Türkiye’ de Blog Yazarlığı Araştırması Raporu Özeti’ne göre;

Blog sahiplerinin %26’sı blog yazarlığından gelir elde ediyor.
%45’i kesim, 70-80 arası puan vererek blogların güvenilir olduğunu söylüyor. 50’den aşağı puan vererek bloglara güvenilirlik açısından kırık not verenlerin oranı %15.
%17’si bloglarda tanıtılan bir ürün hakkındaki yorumlara 100 üzerinden 70 veriyor.

Reklam verenlerle ilişki yönetimi konusunda aracı ajanslar/kurumlarla çalışan blogger sayısı toplam blogger sayısına oranla hala fazla değil. Gelen reklam tekliflerinin çoğu, bizzat blog sahibi tarafından değerlendiriyor. Kimi blogger kendisine gelen her türlü reklamı yayınlarken, kimisi sadece bakış açısına uygun reklamları yayınlamayı tercih ediyor. Örneğin blogda tanıtım yazılarının yazılması gerektiği durumlarda 3 yöntem izleniyor. Tanıtım yazısının içeriğini firma sağlayabiliyor, verilen konuya/kriterlere bağlı olarak blog sahibi yazıyı üretebiliyor ya da blogger herhangi bir kısıt olmadan, dilediği gibi yazısını hazırlıyor. Her blog yazarının yazı stili farklı olduğu gibi, her ürün tanıtımı yazısının dili ve içeriği de elbette farklı oluyor.

Blog yazmak en başta keyif veren bir hobi olarak düşünülürken, artık bu hobi paraya dönüşüyor. Blogger olarak başlayıp, başarılı birer girişimciye dönüşenlerin hikayeleri anlatılıyor. Türkiye’de blogdan gelir kazanma olgusu yükselişe devam ederken, blog reklamcılığının etiği konusunda belirsiz bir ortam ve blog yazarlarının güvenilirliği konusuda soru işaretleri var. Blog sahibi bir yandan gelir kazanmanın keyfini yaşarken, bir firma/ürün hakkında olumsuz görüşleri olduğunda nasıl bir tutum belirleyeceğine karar vermek durumunda… Bir sonraki yazımda “blog yazarlığından gelir kazanma etiği” konusunu ele alacağım…

Blog Geliri Anketi

Yazımı yine kısa bir anketle kapatmak istiyorum. Yanıtlarınız bende saklı olacak ve bu konuyla ilgili bir sonraki yazımda isim belirtmeden rakamsal sonuçları açıklayacağım.