SIDS ve Can’ın Uyku Halleri

Ani Bebek Ölümü Sendromu (Sudden Infant Death Syndrome ya da SIDS) 1 yaşından küçük bebeklerin uykularında açıklanamayan bir şekilde ölmesi olarak tanımlanıyor. Amerikan Pediatri Akademisi SIDS’in yüz üstü yatan bebeklerde daha çok görüldüğünü fark edince, 1992 yılında bebeklerin sırt üstü uyumaları konusunda tavsiye kararı yayınladı. Bu kararın Amerika’nın her yerinde ebeveynler tarafından uygulanmaya başlamasından sonra SIDS rakamları düşmeye başladı.

SIDS Konusunda Çarpıcı Gerçekler
• SIDS 1 aydan 12 aya kadar olan bebekler arasında en yüksek ölüm sebebi.
• SIDS en fazla 2-4 ay arasındaki bebeklerde görülse de, 1 yaşına kadar olan bebekler bu riski taşımaya devam ediyor.
• SIDS vakalarının beşte biri bebek, anne ve babanın dışında biri tarafından bakılırken oluşuyor. Örneğin anne ve baba bebeği sırt üstü uyumaya alıştırmışken, bakıcı karın üstü yatırarak uyuttuğunda oluşuyor. Sırt üstü yatmaya alışık bebekler karın üstü yatırıldıklarında SIDS’ten dolayı ölüm riski 18 kat artıyor.
• SIDS aynı zamanda yumuşak yataklarda yatan ya da üzerine çeşitli yumuşak materyal örtülen (yorgan, battaniye gibi) bebeklerde artıyor.
• SIDS bebeğin kusmasından ve kusmuğunun boğazına takılmasından dolayı oluşmuyor.

SIDS’i Engellemek İçin
• Bebeği gece veya gündüz uyurken mutlaka sırt üstü yatırmalı.
• Bebeğin yatağı sert olmalı. Yatağın üzerine yastık, yorgan, battaniye gibi yumuşak şeyler konulmamalı.
• Bebeğin üşümemesi için yeterince giydirmeli. İlla battaniye örtülmek isteniyorsa bebek yatağın aşağısına doğru yatırılıp, battaniye en fazla göğsüne kadar çekilip, battaniyenin uçları da yatağın altına sıkıştırılmalı.
• Oyuncaklar ve diğer yumuşak şeyler bebeğin yatağında bulundurulmamalı.
• Bebeğin yanında asla sigara içilmemeli ve başklarına da içirilmemeli.
• Bebeğin yatağı sizin odanızda ve sizin yatağınıza yakın olabilir ancak bebek ile aynı yatakta yatılmamalı ve bebek başka çocuklar/büyükler ile birarada yatırılmamalı.
• Bebek istiyorsa yatarken emzik verilmesinde sakınca yok.
• Bebek uyurken aşırı sıcak olmasına izin verilmemeli. Yetişkinler için yeterli olan oda sıcaklığı bebek içinde uygundur.
• SIDS’i engellediği söylenerek piyasada satılan ürünlere rağbet etmemeli. Bu ürünlerin çoğu güvenlik ve etkililik açısından test edilmemiştir.
• SIDS’i engellemek için bebek monitörü kullanmaya güvenmemeli. Yine etkisi tartışmalıdır.
• Bebeği sırt üstü yatırmanın tek olumsuz yönü kafanın arkasının düzleşme riskidir. Bunu engellemek için bebek uyanık olduğu dakikalarda ebeveyn kontrolünde karın üzerinde egzersiz yaptırmalı, bebek sırt üstü yatarken kafasını değişik yönlere çevirmeli ve gündüz bebeğin vakit geçirdiği araba koltuğu, ana kucağı gibi şeylerde çok oturmasını engellemeli.

Bu bilgilerden sonra gelelim bizim Can’a. Can, son zamanlarda uyurken değişik haller sergilemeye başladı. Babası ve ben hayretle izliyoruz. Öncelikle uykuya dalma aşamasında bir mücadele hali var ki görülmeye değer. Nasıl bazen biz yetişkinler uyumak üzere iken kaslarımız boşalır ve bir titreme olur, aynen onun gibi uyuma aşamasında o küçük eller ve ayaklar kuş gibi çırpınıyor.

Aslında bu çırpınma hali geçen hafta kaza ile kundağına çiş yapması ile başladı. Daha önce de yazdığım gibi, belli bir yaşın altındaki bebekler kolları sarılarak uyuduklarında kendilerini güvende hissediyor. Can’ın her zaman kullandığımız kundağı (Halo) kollarını da sardığımız bir modeldi. Gece emzirme seanslarından birinde babası Can’ın uykusu kaçmasın diye Halo kundağının altındaki fermuarı hafifçe açarak altını değiştirmek istedi. Sen misin böyle kısa yollara giden! Soğuk hava tenine deyince bizimki çişi koyuverdi. Böylece Halo yıkanmak üzere sepete kondu. Onun yerine yatarken kollarını açıkta bırakan diğer kundağımsı elbiseyi kullanmaya başladık. İşte çırpınma hareketlerinin başlaması bu zamana denk geliyor. Biz bu kundaklama konusunda ne yapacağımızı şaşırmış durumdayız. Çünkü Halo’ya kolları sarılı iken de, son dönemde, ne yapıyor ediyor, o minik kollardan birini kundaktan çıkarmayı başarıyordu. Aslında kolları kundaktan kurtarması, artık kundaklama döneminin bitmeye başladığına işaret. Gerek Halo’nun kullanım klavuzunda, gerekse bu konuda okuduğum makalelerde bu şekilde öneriliyor. Ama kolları sarmayınca da böyle çırpınarak kendini uyandırıyor.

Can’ın diğer ilginç uyku hali de benim “saat hareketi” dediğim hareket. Son bir haftadır biz bebeği yatağın kenarlarına paralel bir şekilde yatırırken, uyandığımızda bir bakıyoruz ki kendini saat yönünde döndürmüş. Nasıl yapıyor meçhul. Aslında uyuma ve uyanma zamanlarında Can’ın en meşhur hareketi bacaklarını yukarıya kaldırıp karnına doğru çekmek. Bu hareketi hızlı hızlı yapınca sanırım kendini döndürmeyi başarıyor. Bizim uyku maceralarımız işte böyle. Bebeğinizi uyurken sırt üzeri yatırmayı unutmayın. Sağlıklı uykular!

Kaynaklar
http://aappolicy.aappublications.org/cgi/reprint/pediatrics;116/5/1245.pdf
http://www.nichd.nih.gov/publications/pubs/safe_sleep_gen.cfm
http://www.healthychildcare.org/pdf/SIDSchildcaresafesleep.pdf

Önemli not: Bu blogdaki yazılar bir anne olarak kişisel tecrübelerimden oluşmaktadır. Doktor veya tıbbi ehliyete sahip bir kişinin tavsiyesi niteliğinde değildir. Lütfen sağlık konularında karar vermeden önce araştırmalarınızı yapın, sağduyunuzu dinleyin ve doktorunuza danışın.