28 Ocak 1969’da Kaliforniya Santa Barbara sahilinde bulunan bir petrol platformunda açılan bir kuyu patladı. Üç milyon galondan fazla petrol denize yayıldı, 10.000’den fazla deniz kuşu, yunus, fok balığı ve deniz aslanı öldü. Bu doğal felakete bir tepki olarak, aktivistler çevre kanunları, çevre eğitimi ve Dünya Günü oluşturmak için harekete geçti. 1969’da San Francisco’daki UNESCO Konferansı’nda, barış eylemcisi John McConnell, Dünya’yı ve barış kavramını onurlandırmak için, kuzey yarım kürede bahar ekinoksu olan ve birincisi 21 Mart 1970’te kutlanacak bir Dünya Günü yapılmasını önerdi. Bir ay sonra, Birleşik Devletler Senatörü Gaylord Nelson’un önerisiyle, 22 Nisan 1970’te birincisi düzenlenecek ve çevre koruma eğitimini esas alan ayrı bir Dünya Günü kabul edildi. 1970’den bu yana her sene, Türkiye de dahil olmak üzere 192 ülkede, 22 Nisan’ın Dünya Günü (Earth Day) olarak kutlandığını biliyor musunuz?
Bu sene Can’ın öğretmeni Earth Day için geri dönüşümlü malzemelerden bir proje yapmamızı istedi. İnternette bu konuda yapılan projeleri inceledikten sonra Can ile bir yerküre yapmaya karar verdik. Çocukların çok hoşuna gidecek bu Montessori etkinliğinde çoğunlukla evde bulunan, eski malzemeleri kullanarak adım adım bir yerküre yapmayı öğreneceğiz.
Kazanılan Beceriler: Mekansal düşünme (Spatial thinking), Küçük motor becerileri (Small motor skills), Dil becerileri (Language Skills), Yön kavramı (Direction concept)
Hangi Yaş İçin Uygun: 5-10 yaş aralığı
Yerküre İçin Gerekli Malzemeler
Yerküre aktivitesini yapmak için, projenin de ruhuna uygun olarak, mümkün olduğunca, evimizde, elimizin altında olan, geri dönüşümlü malzemeleri kullanmaya karar verdik. Projenin internette bulduğumuz örneklerinde yerküre gövdesi için balon kullanılmasına rağmen, Can’ın arka bahçede boynu bükük olarak duran eski, patlak topu bu iş için uygun göründü. Eski gazeteler, boyalar, kalemler, suluboya fırçası, yapışkan ve makas evde zaten vardı. Bu projeye özel satın aldığımız tek şey yerkürenin üzerini daha hızlı boyayabilmek için kullandığımız minik boya rulosu oldu. Ayrıca bilgisayarın yazıcısını kullanarak dünya haritası ve yer isimlerini bastırdığımızı da söylemeyi ihmal etmeyeyim.
- Eski, patlak bir plastik top
- Eski gazeteler
- Makas
- Fosforlu kalemler (US Art Supply 48 Count Washable Marker Set)
- Mavi boya kalemi
- Mavi su bazlı boya (Smartcraft Acrylic Paint, Neon Blue)
- Sıvı yapışkan (Mod Podge Matte)
- Suluboya fırçası
- Plastik bir kap
- Boya rulosu (Better Touch up Kit Roller, Smooth to semi smooth surfaces, 3 inches / Home Depot)
- Büyük boy çöp poşedi (Ya da zemini korumanıza yarayacak herhangi bir örtü)
- Dünya haritası ve yer isimleri (Opsiyonel – Yazıcıdan çıktı alınacak)
- Bir plastik bardak (Opsiyonel – Kolay sergileme için)
Yerkürenin Yapılış Adımları
1- Gazetelerin Kesilmesi: Projenin ilk adımı eski gazete kağıtlarını şeritler halinde kesmek… Can bu işi keyifle yaptı. Kullandığınız kağıdın gazete kağıdı gibi yumuşak bir kağıt olması önemli çünkü böylece daha kolay şekil alıyor ve topa kolay yapışıyor. Şeritleri keserken ince şeritler olması gerekiyor. Kalın şeritler yuvarlak zemin üzerinde potlar oluşturduğundan uygun değil…
2- Aktivite Alanının Hazırlanması: Bu işlem su ve yapışkan içeren bir iş olduğu için, bu adıma geçmeden önce çalışmayı yapacağınız alanın zemininin su geçirmez bir örtü ile kaplandığına emin olun. Biz, bu iş için, resimde de görüldüğü üzere, Can’ın üzerinde oturduğu büyük, siyah çöp poşetlerini kullandık. Ufaklıklar biraz dağınık olabildiği için çocuğunuzun üzerinde yapışkanların bulaşacağı çok yeni bir giysi olmasın. Can’ın şortunu korumak için de bacaklarının üzerine bir market poşedi serdim.
3- Gazeteler’in Topa Yapıştırılması: Plastik bir kaba az miktarda su doldurun. Bir adet gazete şeridini suya batırıp, biraz ıslanınca hemen çıkartın. Gazete kağıdı yırtılacak kadar ıslak olmamalı. Nemli olması yeterli. Suluboya fırçasını yapışkana batırın. Gazete kağıdını topun üzerine yapıştıracağınız yere ince bir şerit halinde yapışkanı sürün. Nemli gazete kağıdını üzerine yapıştırın. Tüm topun üzeri en az 2 kat gazete kağıdıyla kaplanacak şekilde bu işleme devam edin.
Topun üzeri tamamen kaplandıktan sonra iyice kuruması için bekleyin. Bazı gazete parçaları tam olarak yapışmamış olabilir. Kaplama işleminin tamamlanmasından sonra topu son bir kere kontrol ederek, ucu kalkan gazete parçaları varsa iyice yapıştırın. Biz projeye başladığımız ilk gün fazla zamanımız olmadığı için bu aşamada ara vererek, topu bir gece beklettik. Ancak gazeteler iyice kuruduysa siz bir sonraki adıma geçebilirsiniz.
4- Okyanusların Boyanması: Ertesi gün yerküre projemize kaldığımız yerden devam ettik. İşte Can’ın en sevdiği kısımlardan birisi: Boyama… Su bazlı boyanızı rulonun plastiğine dökün. Ruloyu boyanın içine iyice bastırıp, plastik alanda yuvarlayarak her tarafına boya geldiğinden emin olun. İyice kurumuş gazetelerin üstünü boyayın. Bu aşamda rulonun biraz bastırılmasında fayda var. Böylece tüm alanların eşit olarak boyanması sağlanabiliyor. Boyama işlemi sırasında kalkan gazete parçaları olursa yeniden yapıştırmayı ihmal etmeyin. İşte sadece denizlerden oluşan bir dünya ortaya çıktı!
5- Kıtaların Boyanması: Kıtaları yerleştirmek için iki yöntem olabilir. Birincisi, kalemle yerkürenin üzerine kıtaların kenarlarını çizerek içini su bazlı boya ile boyamak ki, bizim internette gördüğümüz bazı örneklerde bu şekilde yapılıyordu. Can kıtaları kalemle boyamak istediği için yazıcıdan bir dünya haritası bastırdım. Can’da fosforlu kalem kullanarak onları boyadı. Bu boya işlemi sırasında çocuğunuzun mükemmel bir iş çıkarmasına gerek yok, kıtaların kenarından taşma olsa bile kesme işlemi sırasında bu hataları düzeltmek mümkün. Kesme işlemi oldukça detaylı bir iş olduğu için Can boyama işlemini tamamladıktan sonra kesimi ben yaptım. Bu arada özel bir not: Dünya haritasının üzerindeki bazı adalar çok küçük olduğundan bunları ya kesip çıkaracaksınız, ya da bizim yaptığımız gibi adaları en yakın kıtalarla birleşik şekilde kesip, arada kalan ufak deniz parçalarını mavi boya kalemiyle boyuyacaksınız.
6- Kıtaların Yapıştırılması: Projenin en zorlu kısmı bana göre bu kısımdı. Yazıcıdan aldığımız çıktı iki boyutlu olduğu için, üç boyutlu bir küre üzerine kıtaları düzgün bir şekilde yapıştırmak oldukça zordu. Bu nedenle bu işlemi bir yetişkinin yapmasını öneririm. Yapıştırma sırasında kıtaların arasındaki boşuklara dikkat ederek Kuzey Amerika, Güney Amerika, Afrika, Asya, Avrupa, Avustralya ve Antartika sırasına göre gidin ki işler karışmasın. İlk yapışımda hata ile Güney Amerika’dan sonra Asya’yı yapıştırdığım için Afrika ve Güney Amerika dip dibe girdi. Yapıştırdığım kıtayı dikkatlice çıkarıp yeniden yapıştırmak zorunda kaldım. Aman dikkat! Benim hatama siz de düşmeyin.
7- Kıta ve Okyanus İsimlerinin Yerleştirilmesi: Son aşamada kıta ve okyanus isimlerini bir Word dokümanına alt alta yazarak çıktı aldım. Can bunları küçük küçük keserek, dünya üzerinde ilgili yerlere yapıştırdı. Bu işleme alternatif olarak isimler fosforlu kalemle, elle de yazılabilir. Ta-taaa!!! İşte yerküremiz hazır! Yerküreyi kolayca sergilemek ve yuvarlanmasını önlemek için bizim de yaptığımız gibi plastik bir bardak üzerine oturtabilirsiniz.
Yerküre Projesi Sunumu
Yerküreyi tamamladıktan sonra çocuğunuzun mekansal düşünme, dil becerileri ve yön kavramını geliştirecek aktiviteleri yapmaya sıra geldi.
- Yerküre üzerindeki kıtaların ve okyanusların isimlerini söyleyerek çocuğunuzdan bunları bulmasını isteyin.
- Bir kıtayı seçerek o kıtanın kuzeyinde, güneyinde, doğusunda ve batısında ne olduğunu sorun.
- Çocuğunuza dünyanın uzaydan çekilmiş bir fotoğrafını göstererek, yerküre ile fotoğraf arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları konuşun.
- Neden yerküreye ihtiyacımız olduğunu, yerküre sayesinde neleri öğrenebileceğimizi konuşun.
