Merhabalar,

Adım Rabia. 4,5 aylık hamileyim. Amerika’da yaşıyorum. Güzel yemeklerimizi çok özledim. 15 gün bile olsa Türkiye’ye gitmek istiyorum ama aklımdaki bazı şüpheleri de atamıyorum. 

Uçaktaki radyasyon miktarı çok azmış. Bebeğe zarar verecek bir oranda değilmiş. Yine de insan tedirgin oluyor. Herhangi bir türbülans olursa, uçak yere sert iniş yaparsa vs… Hamileliğime bir zarar verir mi bu tür durumlar? Doktor uçabilirsin dedi. Ama herşeye ok diyorlar gibi geliyor… Kafamda bu tür sorular nedeni ile ucağa binemeyeceğim sanırım.

Siz 2. trimesteri Türkiye’de geçirmişsiniz okuduğum kadarı ile. Gitmeye nasıl karar verdiniz? Neler okudunuz? Bu konudaki fikirleriniz nedir? Cevabınız için şimdiden teşekkürler…

Sevgili Rabia,

Mesajın için çok teşekkürler. Pekçok hamilenin aklına gelen soruları dillendirdin.

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, her hamilenin bünyesi farklı. Hamileliğin normal bir hamilelik mi? Uçağa binmene engel olacak riskli bir durum var mı? Bunları doktoruna bir kere daha sorup emin olmanı tavsiye ederim.

Ben hamileliğimin 2. trimesterinde Türkiye’ye gitmiştim. O dönemde uçağa binmeden önce, kendi sağlığım ve bebeğimin sağlığı adına aklıma takılan konuları etraflıca araştırmış ve doktorumla da konuşmuştum. Sonuçta gitmemin benim açımdan daha faydalı olacağına karar verip, seyahate çıkmıştım.

Gelelim benim uçuş sırasında yaşadığım tecrübelere:

• 16 haftalık hamileyken Türkiye’ye gittim ve 27 haftalık hamileyken döndüm.
• Seyahatten önce doktorumdan “uçmamda sakınca olmadığına dair” bir kağıt aldım. Ancak havayolu bu bilgiyi sormadı.
• Havaalanı güvenlik noktalarında manyetik kapıların (metal dedektörü) altından geçmedim. El ile arama yapmalarını istedim. Bu yazıda detaylıca anlatacağım gibi, manyetik kapıların bebeğin sağlığına zarar verdiği düşünülmese de, riske atmak istemedim.
• 3 uçakla aktarmalı olarak gittiğimden, uçuş sırasında benim için en büyük problem saatlerce hareketsiz oturmaktı. Son uçuşta eve varmak için fazlasıyla sabırsızlanmıştım ve belim de çok ağrımıştı.
• Gitmeden önce düşündüğüm bir konu tuvalet hijyeni ve büyüyen karnımla dar tuvaletlere girme hususuydu. İhtiyacımı aktarmalar sırasında halletmeye çalıştım. Ayrıca uzun uçuşta, uçuşun başlangıcında tuvaletler daha temiz oluyor. Sona doğru kirleniyor. O yüzden uçakta tuvalet kullanılacaksa erken kullanmak faydalı olabilir.
•  Yanıma ani açlık krizleri için bisküvi, kek gibi şeyler aldım. Uçak yemeklerinin yanısıra bunları da yedim.
• Rahat oturmak için, check-in sırasında görevliye hamile olduğumu belirterek, yanı boş olan koltuklardan birini vermesini rica ettim.
• Tüm uzun uçuşlarımda, uçağa biner binmez ilk yaptığım şey ayakkabılarımı çıkarıp ayaklarımı rahatlatmaktır. Bunu hamileyken de uyguladım.

Bunun dışında, sorduğun sorularla bağlantılı olarak, hamilelerin uçak seyahatleriyle ilgili genel bilgiler şöyle:

Hamilelik ve Uçuşlardaki Radyasyon

• Uçuş Radyasyonu Tehlikeli mi?: Doktorların belirttiğine göre, çok sık olmayacak şekilde uçuş yapan yolcuların, normal güneş koşullarında aldığı radyasyonun doğmamış bebeğe olan etkisi önemsiz miktardadır.
• Maksimum Radyasyon Miktarı: Hamileler için 40 haftalık hamilelik süresince maruz kalınmasında sakınca olmayan maksimum radyasyon miktarı 1 mSv’dir. Bu miktar Avrupa’da bir kanun ile düzenlenmişken, Amerika’da sadece tavsiye niteliğindedir. Eşik değeri kesin olmamakla beraber, doğmamış bebeğin maruz kaldığı radyasyon çocukluk dönemlerinde kan kanseri gibi hastalıkların oluşması riskini artırabilir. Bazı sağlık müdahalelerinde alınan radyasyon miktarı: Göğüs tomografisi: 7mSv, Mamogram: 0.4 mSv, Diş röntgeni: 0.005mSv
• Uçuş Yüksekliği: Atmosfer radyasyonun çoğunu yere ulaşmadan emdiği için, radyasyon seviyeleri havada, deniz seviyesine göre daha yüksektir. Uçuş sırasında alınan radyasyon, uçağın uçtuğu yüksekliğe göre değişir. Kısa mesafeli ve alçaktan yapılan uçuşlarda alınan radyasyon, ülkeler arası ve kıtalararası uçuşlarda alınan radyasyondan çok daha azdır. Örneğin NewYork-Tokyo arası bir gidiş/dönüş yolculuğu, maksimum radyasyon miktarının %15’ini, NewYork-Seattle arası bir uçuş %6’sını almamıza yol açar. Uçuş bazında radyasyon seviyeleri Amerikan Federal Havacılık Yönetimi’nin websitesinden,(3) uçuş bazında gerçekleşen uçuş yükseklikleri Flightware.com websitesinden (4) takip edilebilir.
• Güneş Patlamasına Dikkat: Kimi zaman güneş patlaması adı verilen geçici bir doğa olayı yaşanabilir. Güneş patlaması yaşandığında, tüm dünyada olduğu gibi, uçuş sırasında alınan radyasyon seviyesi de maksimum miktarın üzerine çıkabilir. Amerikan Federal Havacılık Yönetimi (US Federal Aviation Administration -FAA) ve Uzay Çevre Merkezi (Space Environment Center) önemli güneş patlamalarının başladığı an konusunda havayolu şirketlerine uyarı gönderen bir sistem geliştirmiştir. Bu uyarı sistemiyle, uçağın daha güvenli bir uçuş yüksekliğine indirilerek, uçağın içindeki hamile yolcuların korunmasını amaçlamaktadır. Hamileler uçuşlarından hemen önce Uzay Çevre Merkezi’nin websitesini (5) ziyaret ederek uçuş sırasında önemli bir güneş patlaması yaşanıp yaşanmayacağını görebilir. Eğer önemli bir güneş patlaması varsa, patlama etkisinin en yoğun olduğu dönem geçene kadar seyahatlerini ertelemeleri tavsiye edilir

Kaynaklar (1)(2)(3)(4)(5)

Hamilelik ve Uçuş Türbülansı ve Kabin Basıncı

• Kemerleri Bağlayın: Hamile olsun/olmasın, tüm yolcuların uçuş sırasında otururken kemerlerini bağlı tutması ani bir türbülansa karşı akıllıca bir harekettir. Hamileler uçakta herhangi bir sebeple yürürken ani türbülansa karşı koltuk arkalarını tutarak yürümelidir.
• Kabin Basıncı: Hamilelerin kabin basınçları ayarlı büyük uçaklarla seyahat etmeleri ve küçük uçaklardan mümkün olduğunca kaçınmaları önerilir. Kabin basıncının düştüğünde vücudun oksijen ihtiyacının karşılanması için kalp atışı ve kan basıncı artar. Eğer hamilenin kansızlık (anemia), orak hücre hastalığı (sickle cell disease), daha önce yaşanmış kan pıhtısı problemi ve plasentada bir yetersizliği varsa, kabin basıncının düşmesi bebek ve annede sorun yaratabilir. Bu durumda annenin ilave oksijen alması gerekebilir. Kabin basıncı ayarlanmış olmayan küçük uçaklar, genelde 10,000 feet yükseklikte uçar. Bu yükseklikte hava oldukça incelmiştir ve vücut kendisine gerekli oksijeni almak için çok zorlanır. Bu durum hamilelerde kanama ve düşükle sonuçlanabilir. Hamileler küçük uçaklara mutlaka binecekse 7,000 feet üzerinde uçanları tercih etmemelidir.

Kaynaklar (6)(7)

Hamilelik ve Metal Dedektörleri

• Metal Dedektörleri Radyasyon Yayar mı?: Havaalanlarındaki metal dedektörleri ya da güvenlik görevlileri tarafından kullanılan el dedektörleri, röntgen (x-ray) cihazlarındaki gibi ionize radyasyon yaymazlar. Metal dedektörleri düşük yoğunluklu manyetik alan üretirler. Bu alan dedektörün bir tarafından öbür tarafına geçer. Bu geçiş sırasında, kişinin vücudunda metal bir obje varsa, alarm öter. Manyetik alanlar bir çeşit radyasyondur ama ionize olmayan bir radyasyondur. Bunun anlamı manyetik alanların, röntgen cihazları gibi insan sağlığına zarar veren ilave bir radyasyon üretmediğidir. Referans olması açısından, MRI (magnetic resonance imaging) cihazları da güvenli kabul edilirler ve metal dedektörlerinden daha yoğun bir manyetik alanları vardır.
• Mevcut Dedektör Teknolojileri: Amerikan Uçuş Güvenliği Yönetimi(TSA) şu anda vücut taramaları için “Backscatter imaging technology” ve “Millimeter wave imaging technology” isimli iki teknoloji kullanmaktadır. TSA’nın belirttiğine göre “Backscatter imaging technology” uçakta 2 dakika uçmaya eşit derecede ionize radyasyon üretmektedir. “Millimeter wave imaging technology” ise ionize olmayan türde ve cep telefonundan 1000 kere daha az radyasyon üretmektedir.

 

• Valiz Taraması: Valizlerin güvenlik taramasından geçtiği yatay bantlarsa, x-ray cihazlarında kullanılan türden radyasyon üretir. Bu nedenler bu makinalar çalışırken içlerine doğru el uzatılmamalıdır.

Kaynaklar (8)(9)

Hamilelikte Ne Zaman Uçmak Daha Doğru?

• Hamileliğinizin 2. trimesteri (14-27. haftalar) uçuş için en uygun haftalardır. İkinci trimesterde sabah bulantıları geride kalmış ve enerji seviyeniz artmıştır. Düşük ve erken doğum riski en azdır.
• Eğer tek bebeğe hamileyseniz ve hamileliğiniz riskli değilse, 36 haftalık olana kadar uçabilirsiniz. Fakat bazı havayolları, erken doğum riskinden ötürü, 28 haftadan sonraki hamilelerin uçmasına izin vermez.

Kaynaklar (10)(11)

Hamilelere Uçuş İçin Tavsiyeler

• Uçacağınız havayolunun hamilelerle ilgili prosedürlerini uçmadan önce kontrol edin.
• Daha rahat olmak için koridordan koltuk alın.
• Uçuş sırasında kemerinizi karnınızın altına gelecek şekilde bağlayın.
• Kan dolaşımınızı sağlamak için, ara ara koltuktan kalkarak uçakta yürüyün. Hava koşulları nedeniyle koltuğa bağlı olarak kalmanız gerekiyorsa, oturduğunuz yerde el ve ayak bileklerinizi sıklıkla hareket ettirin.
• Bol bol sıvı alın. Kabin içindeki düşük nem, susuz kalmanıza yol açabilir.
• Acıkma riskine karşı yanınıza hafif atıştırmalıklar alın.
• Hamilelik sırasında gittiğiniz doktor kayıtlarını yanınıza almayı unutmayın.
• Rahat elbise ve ayakkabılar giyin.
• Dolaşımı zorlaştıracağı için bacak bacak üstüne atmamaya çalışın.

Kaynaklar (6)(11)

Rabiacım,
Bu anlattıklarım tamamen benim düşüncelerim ve güvenilir olduğuna inandığım kaynaklardan derlediğim bilgiler.

Her bireyin duygu ve düşünceleri farklı. Benim için önemli olan kriterler, senin için önemsiz olabilir. Ya da tam tersi geçerli olabilir.

Bu nedenle uçuş konusunda öncelikli olarak doktoruna, bilimsel kaynaklardan edindiğin bilgilere ve duygularına güven. Önemli olan senin nasıl hissettiğin.
“Türkiye’ye gitmek bana iyi gelecek” diyorsan bu bir bakış açısı. “Uçuş bana gereksiz bir stres yapacak” diyorsan bu da başka bir bakış açısı.

Bunlara senden başka kimse daha iyi karar veremez. Kararın ne olursa olsun, onu sen aldığın için, senin için doğru karar olacak.

Bebeğini sağlıkla kucağına almanı dilerim.

Sevgiler
Tanla

Kaynaklar
1) She Knows.com
2) Radiology Info.org
3) Amerikan Federal Havacılık Yönetimi (– Number of en route altitudes: Uçuş sırasındaki yükseklik seviyeleridir. Ticari büyük uçaklar için ortalama uçuş yüksekliği 30,000-40,000 feet ya da 9,000-12,000 metredir.)
4) Flightware.com (Uçakların gerçekleşen uçuş yükseklikleri)
5) Uzay ve Çevre Merkezi (Güneş patlamaları)
6) American Pregnancy.org
7) Pregnancy Info.net
8 ) HPS.org
9) TSA.gov
10) Baby Centre.co.uk
11) Mayo Clinic

Önemli not: Bu blogdaki yazılar bir anne olarak kişisel tecrübelerimden oluşmaktadır. Doktor veya tıbbi ehliyete sahip bir kişinin tavsiyesi niteliğinde değildir. Lütfen sağlık konularında karar vermeden önce araştırmalarınızı yapın, sağduyunuzu dinleyin ve doktorunuza danışın.