2011 senesinin Nisan ayında, Amerika’da bir hastanede, normal doğumla, ilk çocuğum Can’ı dünyaya getirdim. Yaklaşık 6 saat süren doğum sırasında, ağrı ile başa çıkmada, epidural anestezi kullandım.

Epidural sayesinde, doğumumu tamamen ağrısız ve bilincim açık olarak gerçekleştirdim.

Epidural sebebiyle, doğum öncesinde hedeflemediğim birkaç durum meydana geldi:

Kan basıncım düştü. Düzenlenmesi için ilaç verildi.
Rahim açılması yavaş gelişince, hızlandırılması için sentetik oxytocin verildi.
Bel altı bölgesi tamamen uyuşmuş olduğu için, yataktan kalkmama izin verilmedi. Bu nedenle idrar atımı için katater takıldı.
Epiduralın etkisi doğumdan sonra birkaç saat sürdü. Bu süreçte yardım ile yürüyebildim.

Bunların dışında herhangi bir yan etki yaşamadım.

Avantajları ve dezavantajlarını birarada değerlendirdiğimde, epidural anestezi deneyimimden genel olarak çok memnunum. Doğum sürecimin tamamını bu sayfadan okuyabilirsiniz.

Doğuma bakış açım, sürecin mümkün olduğunca doğal yaşanması ve müdahalelerin, ancak zorunlu durumlarda yapılması yönünde. Her anne adayının koşulları farklı olabilir. Önemli olan anne ve bebeğin sağlık ile doğumu tamamlamasıdır.

Bu yazıyı yazmaktaki amacım, doğum ağrısı ile başa çıkma sürecinde farklı seçeneklerin olduğunu anne adaylarına hatırlatmaktır. Lütfen her yöntemi avantajları ve dezavantajları ile birlikte değerlendirin. Doktorunuza danışın ve kendiniz için en uygun yöntemi seçin. İyi doğumlar…

Doğum Ağrısı ile Başa Çıkma Yöntemleri

Doğum sırasındaki ağrı ile başa çıkmada çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemlerden aşağıda verdiklerim, tıbbi müdahale ile vücuda uyuşturucu ilaç verilmesini içerir:

Genel anestezi
Lokal anestezi
1. Epidural anestezi
2. Spinal anestezi
3. Pudendal anestezi
4. Paraservikal anestezi
Uyuşturucu ilaçlar

Bunların dışında, doğal doğum teknikleri, nefes alma teknikleri ve rahatlama teknikleri de doğum ağrısı ile mücadelede kullanılabilir. Bunları bir başka yazımda ele alacağım.

1. Genel Anestezi

Genel anestezi nedir?

Verilen uyuşturucu ilaçlar sebebiyle, duyuların ve bilincin tamamen kaybolduğu anestezi türüne genel anestezi denir. Önce, damardan verilen kas gevşetici ile hasta rahatlatılır ve yarı uyuşmuş duruma gelir. Sonra, verilen bir gaz yardımı ile bilinç tamamen kaybolur. Hastanın nefes borusuna yerleştirilen bir tüp vasıtasıyla nefes borusu açık tutulur ve uyuşturucu ilaç verilir.

Genel anestezinin avantajları

Genel anestezinin dezavantajları

Lokal anesteziye kıyasla, ameliyata çok hızlı bir şekilde başlanır. Bu nedenle acil vakalar için tercih edilir.
Hastanın havayolu ve solunum kontrolü daha güvenli bir şekilde yapılır ve tansiyon değişiklikleri daha kontrollü olur.

Annenin bilinci tamamen kapalı olduğundan doğum sürecine katılamaz, ayılana kadar bebeği ile iletişime geçemez.
Anestezinin etkisi, lokal anesteziye kıyasla hızla kaybolur ve ameliyat ağrıları hissedilmeye başlar.
Genel anestezide anne ölüm oranı, lokal anesteziye göre 2 kat daha fazladır. Bunun nedeni çoğunlukla nefes yolunda yaşanan problemlerdir.
Annenin mide içeriğinin akciğerlere kaçma riski daha yüksektir.
Annenin cerrahi sonrasında bebeğini emzirmesi gecikebilir.
Anestezik ilaçların kan dolaşımı yoluyla bebeğe geçmesi, bebekte erken dönem tembelliğine yol açabilir.
Bebeğe giden kanın azalabilir ve bebek strese girebilir.

Not: Güvenli ve verimli bir doğum için, doğum sürecine annenin de katılması amaçlandığından, Amerika’da yapılan sezaryen ameliyatlarında genel anestezi çok az tercih edilmektedir.

Türkiye’de ise, son dönemde lokal anestezi adetlerindeki artışa rağmen, sezaryen ameliyatları, hala büyük ölçüde genel anestezi ile yapılmaktadır.

2. Lokal Anestezi

Lokal anestezi, sadece yapılan bölgeyi etkiler ve o bölgede his kaybına yol açar. Hastanın bilinci açıktır. Lokal anestezi türleri; epidural anestezi, spinal anestezi, pudendal anestezi ve paraservikal anestezidir.

Epidural anestezi nedir?

Epidural, belin alt kısmından uygulanan ve tercih edildiği sürece etkisini devam ettiren bir lokal bir anestezi türüdür. Yapılış aşamasında önce anestezi bölgesi uyuşturulur. Daha sonra, uyuşturulmuş bölgeye iğne ile girilerek epidural bölgesi tespit edilir ve katater takılır. Katater takıldıktan sonra iğne çıkarılır. Katater, bant ile sırt bölgesine sabitlenir. Epidural anestezi gerektikçe, katater vasıtasıyla ilaç verilir. Yapılması 10-25 dakika sürer.

Spinal anestezi nedir?

Spinal anestezi de epidural gibi belin alt kısmından uygulanan ve en fazla 2 saat kadar etki gösteren lokal bir anestezi türüdür. Yapılış aşamasında once anestezi bölgesi uyuşturulur. Daha sonra, uyuşturulmuş bölgeye iğne ile spinal anestezi ilacı verilir. Yapılması 5-20 dakika sürer.

Epidural ve spinal anestezinin farkı nedir?

Spinal aneztezide ilaç bir kere vücuda verildikten sonra iğne çıkarılır. Epiduralde ise, yerleştirilen katater vasıtasıyla sürekli bir ilaç akımı vardır.
Spinal anestezi bir kere verildiği için, bir müddet sonra etkisini yitirecektir. Bu nedenle, müdahale süresinin kısa olduğu ve hemen uyuşturmanın gerekli olduğu sezaryen gibi durumlara uygundur. Epidural ise, normal doğum gibi, sürecin belli olmadığı ve değişen ihtiyaca göre uyuşturucu ilacın verilmeye devam edeceği uzun süreçli müdahalelere uygundur.

Epidural ve spinal anestezinin avantajları

Epidural ve spinal anestezinin dezavantajları

Doğum sürecinde yaşanan ağrıları bloke eder.
Hasta ayıktır. Doğumun hiçbir aşamasını kaçırmaz.
Genel anesteziye kıyasla, anne ölüm oranları, çok daha düşük seviyededir.
Genel anesteziye kıyasla, bebek, anestezik ilaçlara çok daha düşük oranda maruz kalır.
Genel anesteziye kıyasla, mide içeriğinin akciğerlere kaçma riski, çok daha düşüktür.
Genel anesteziye kıyasla, ameliyat sonrası yapılan ağrı tedavisi, daha iyi sonuçlar verir.
Sezaryen sırasında epidural tercih edilirse, ameliyat sonrası ağrı ile başa çıkmada da yardımcıdır.

Kan basıncı düşebilir. Bu nedenle hastalara epidural verilmeden önce serumla düzenli olarak sıvı verilir.
Anestezi yapıldıktan sonra bel altı uyuşmuş olacağı için hastanın hareketleri kısıtlanır. Çoğu durumda, düşme riskinden dolayı, hastanın yataktan kalkmasına izin verilmez. Hasta kendi başına tuvalete gidemeyeceği için idrar atımı için katater bağlanabilir.
Doğum sürecini yavaşlatabilir. Bunu engellemek için hasta belli aralıklarla değişik yönlere döndürülmelidir.
Doğum sürecinin yavaşladığı durumlarda suni sancı verilmesi ve sezaryana dönülmesi ihtimalini artırabilir.
Bel altı bölgesinde his olmayacağı için, doğumda, anne bebeği itip itmediğini hissedemez. Bu nedenle bebek doğum kanalında sıkışıp kalabilir ve forseps gibi yardımcı araçlarla dışarı çıkarılmak zorunda kalabilir.
Doğumdan sonra uyuşturucu ilacın etkisinin geçeceği bir-iki saat boyunca, yürümek için yardıma ihtiyaç duyulabilir.
%1’den az hastada başağrısı görülebilir. Bunun nedeni omurga sıvısının dışarı sızmasıdır.
Sırt ağrısı görülebilir.
Titreme ve kulaklarda çınlama görülebilir.
Bebekte kalp atışının hızlanmasına ve stres durumuna neden olabilir.
Emzirme ile ilgili sorunlar yaratabilir.
Nadiren görülen yan etkiler: enfeksiyon, sinir sistemi problemleri (felç, büyük ve küçük tuvaleti tutamama, seksüel fonksiyonların kaybı), alerjik reaksiyonlar, kalp krizi ve ölüm.

Pudendal anestezi nedir?

Pudendal anestezi, perineum (vajen ve rektum arasındaki bölgenin adı) çevresindeki ağrının oluşumunu engellemek için, doğumdan kısa bir süre önce enjeksiyonla yapılan bir tür lokal anestezidir.

Pudendal anestezinin avantajları	Pudendal anestezinin dezavantajları
Bebek, doğum kanalından geçerken vajina ve rektum çevresinde oluşan ağrıyı engeller. Epizyotominin yaratacağı ağrıyı da engeller.	Ağrıdan kurtulmak için fazla dozda uyuşturucu ilaç verilmesi gerekebilir. Bu ilaçlar kan yolu ile plasentanın içine girer. Bazı bebekler doğumdan hemen sonra emzirme güçlüğü yaşayabilir. Kan pıhtısı yaratma ihtimali vardır. Enfeksiyon riski vardır.

Paraservikal anestezi nedir?

Paraservikal anestezi, rahim ağzının etrafındaki dokulara enjeksiyonla yapılan bir tür lokal anestezidir. Bebeğin sağlığına yan etkilerinden dolayı, Amerika’nın pek çok bölgesinde uygulanmasından vazgeçilmiştir.

Paraservikal anestezinin avantajları

Paraservikal anestezinin dezavantajları

Bebeğin başının doğum kanalına girebilmesi için rahim ağzının genişlediği sırada oluşacak ağrıyı engeller.
Rahim kasılması sırasında oluşan ağrıları da hafifletir.

Paraservikal anestezi, ağrının giderilmesinde etkili olmasına karşın, çok kısa sürelidir.
Ağrıdan kurtulmak için fazla dozda uyuşturucu ilaç verilmesi gerekebilir.
Bazen bebeğin kalp atışlarını yavaşlatabilir. Bebeğin üzerindeki etkilerden dolayı, bebeğin kalp ritmi yakından takip edilir.

3. Uyuşturucu İlaçlar

Doğum sırasında, ağrının kesilmesi için anneye değişik ilaçlar verilebilir. Uyuşturucu etkisi olan bu ilaçlar:

Omurgaya tek seferlik enjeksiyonla yapılabilir.
IV vasıtasıyla sürekli olarak verilebilir.
Anne tarafından kontrol edilen bir düğme ile, annenin ihtiyacı olduğunda verilebilir.

Uyuşturucu ilaçların da her yöntem gibi çeşitli avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için doktorunuza danışabilirsiniz.

Kaynaklar
– Anesthesiologyinfo.com Genel anestezi
– AmericanPregnancy.org: Genel anestezi | Epidural anestezi | Spinal anestezi | Pudendal anestezi
– Vital: Sezaryan
– ReddingAnesthesia.com Spinal anestezi
– Understanding Childbirth Medications
– Yoldemir.com Ağrının giderilmesi

ÖNEMLİ UYARI! Bu yazı yukarıda verilen kaynaklardan yola çıkılarak bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Herhangi bir tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Doğum tercihleri kişiye özeldir ve ancak hasta/doktor mutabakatı ile uygulanır. Doğum anında kişiye özel koşullar nedeni ile burada yazanlar farklı şekilde gerçekleşebilir. Bu yazı tıp personelinin tavsiyesi yerine geçemez/geçmeyi amaçlamaz. Bu yazıdaki seçeneklerin takip edilmesinden dolayı doğacak sonuçlardan www.bebekveben.com sorumlu tutulamaz.