Bebekler ile ilgili yeni bir kitaba başladım. Jill Stamm”ın Bright from the Start. Bebeklerin doğuştan 3 yaşına kadar olan döneminde zekalarının gelişmesi için ne gibi eğitici aktiviteler yapılması, oyunlar oynanması gerektiği ile ilgili bir kitap. Şimdilik aldığım notlar şöyle
- Doğuştan itibaren insanların karşılaştığı tüm çevre koşulları karşısında hayatta kalabilmesi yeni bilgilere ve değişen koşullara ayak uydurmasından geçiyor. Karşılaştığımız her durum beyin nöronları arasında bazı bağlantıların (neural pruning) kurulmasını sağlıyor. Zaman içerisinde bu bağlantılardan en sık kullanılanlar korunurken az kullanılanlar yok oluyor. Örneğin doğuşta dünyaya ait herhangi bir bilgi olmadığı için nöron bağlantılarının sayısı az iken 6 yaşında iken bu bağlantılar en yüksek sıklığına ulaşıyor. 14 yaşından sonra ise az kullanılan bağlantılar yok olmaya başlıyor. Bu nedenle bebeklik ve erken çocukluk döneminde alınan eğitim ve içinde bulunulan aile, okul, çevre gibi koşulların bireyin gelişimine etkisi büyük. Çocukluk çağlarının iyi değerlendirilmesi gerekiyor.
- Bebeklerin öğrenebilmeleri için dikkatlerini çekebilmek gerekiyor. Bebeklerin dikkatini şu şekillerde çekebiliriz
- Yoğunluk- Bebekler renkli, açık ve keskin hatlara sahip objelere silik ya da çok karışık objelerden daha çok ilgi gösterir. 6 aydan önce siyah-beyaz gibi yüksek kontrastlı renkleri algılarken 6 aydan sonra renk ayrımı başlar.
- Büyüklük- Beyin çok uçtaki örneklere dikkat eder. Mesela çok büyük ya da çok küçük nesneler orta büyüklükteki nesnelere göre daha çok dikkat çekicidir. Bu nedenle bebeklere değişik boyutlardaki oyuncaklar, mesela irili ufaklı küpler verilmelidir.
- Yenilik- Yeni objeler bebeğin dikkatini çeker. Fakat bunun için sürekli yeni oyuncaklar almaya gerek yoktur. Mevcut oyuncakların bir kısmını ortaya çıkarıp diğerlerini saklayarak ve daha sonraki dönemlerde ortadakileri kaldırıp saklananları ortaya çıkararak değişiklik sağlanabilir.
- Farklılık- Birbirine benzeyen bir dizi nesne içerisinde farklı olan bebeklerin dikkatini çeker. Bu nedenle fark ettirmek istediğiniz yeni şeyleri bebeğin daha önce bildiği nesnelerin arasına koyun.
- Duygusal durum- Bebek ile oynamak ya da bir şey öğretmek istediğinizde duygusal durumuna dikkat edin. Bebeğin ancak karnı tok, altı temiz, uykusu yok ise öğrenmeye ve oynamaya istekli olacaktır
- Kişisel önem- Çocuklar kendilerine ait olan şeylere ilgi gösterir. Örneğin bir masal okunurken hikayenin baş kahramanının ismini çocuğun ismi olacak şekilde değiştirirseniz hikayeyi daha ilgi ile dinleyecektir.
Bebekler ile yapılabilecek aktiviteler
| 0-6 ay |
- Konuşurken yüzünüzü bebeğe yakın tutun. İlginç yüz ve ağız hareketleri yaparak dikkatini çekin
- Mutlaka göz-göze kontakt kurun ve bu kontağı korumaya çalışın.
- Çıngırak gibi objeleri kullanarak bebeğin gözleri ile takip etmesini sağlayın
- Gün boyunca evdeki objeleri parmağınızla işaret edip isimlerini söyleyin
- Bebekle yumuşak ve sakin bir tonda konuşarak dikkatini çekin
- Bebeğin uyanık ve aktif olduğu zamanları not edin ve oyun aktivitelerinizi o zamana denk getirin
- Yenilik hissini canlı tutmak için bebeğin bazı oyuncaklarını bir müddet saklayıp bir müddet sonra yeniden ortaya çıkarın
- Siyah-beyaz, kırmızı-sarı gibi yüksek kontrastlı renkler yada çizgi ve damalı gibi yüksek kontraslı desenlere sahip oyuncaklarla oynayın.
- Oyuncakları bebeğin yüzüne yakın tutun.
- Değişik yüz hareketleri yaparak bebeğin taklit etmesini teşvik edin.
|
| 6-18 ay |
- 0-6 ay dönemine ait 1-2-3-4-5-6-7 numaralı aktiviteler kullanılmaya devam edilebilir
- Bir aktiviteye başlamadan önce bak diyerek bebeğin dikkatini vermesi sağlanmalıdır. Bebeğin dikkati çekildikten sonra yapmasını istediğiniz aktivite gösterilebilir
- Yeni şeyler öğretiliyorken her defasında bir yenilik gösterilmelidir. Böylece bebek ona dikkatini verebilir. Örneğin renkleri öğretiyorken aynı şekildeki bir objenin farklı renkleri gösterilebilir.
- 6-18 ay döneminin sonuna doğru oyun oynanacak bölgeyi belirtmek için yere bir örtü yayılmalıdır. Böylece o örtüyü her yaydığınızda bebek oyun oynayacağı beklentisine girecektir.
|
| 18 ay-3 yaş |
- 0-6 ay dönemine ait 2-4-6-7 ve 6-18 ay dönemine ait 2-4 numaralı aktiviteler kullanılmaya devam edilebilir
- Bebeğin dikkatinin çekilmesi için ona birşey söylerken yüzünüzü onun yüzü seviyesine getirmelisiniz.
- Bebeğin görsel gelişimi ve göz-el koordinasyonunu sağlamak için top atma tutma oyunu oynayabilirsiniz
- Yeni kelimeler öğretirken yüzü bebeğe dönüp sizin yüz ve ağız hareketlerinizi görmesini sağlamalısınız
- Yeni şeyler öğretiyorken her defasında bir yenilik gösterilmesi başarı ile uygulanabiliyorsa iki yenilik gösterilmeye başlanabilir. Örneğin büyük yeşil, mavi, sarı toplar ve küçük yeşil, mavi, sarı toplar gibi…
- Kitapların üzerindeki detaylara dikkat çekilmeye başlanabilir. Örneğin mavi kuş nerede.. bu çocuk elinde ne tutuyor gibi
- Bebeğin gözü önündeki alanın dışına çıkılacak şekilde fiziksel hareket gerektiren oyunlara başlanabilir. Örneğin eldeki oyuncağın bedenin yanındaki kutuya konulması gibi
- Sıralama içeren şarkılar ve parmak ile sayma oyunlarına başlanabilir
- Basit ritmik hareketler içeren oyunlar oynanabilir. Örneğin burnun nerede gözün nerede
- Bebeği rahatlatmak ve yeniden dikkatini toplamasını sağlamak için dokunabilir ya da masaj yapabilirsiniz
|
Benim bildiğim bir oyun var. Ama en az 3 yaşında olması lazım Can’ın. 🙂
Siz biraraya gelin. İstediğiniz oyunu oynarsınız Can’la dayısı…