Can 23 aylık! Gün geçtikçe büyüyor, gelişiyor. Hatta boyu uzayıp, kilosu hemen hemen aynı kaldığı için bebek suratı değişip, çocuk suratı olmaya başlıyor. Buna sanki birazcık üzülüyorum. Eski fotoğraflarına bakınca sanki başka bir bebekmiş gibi geliyor. Biz anneler de ne garibiz değil mi? Hem çocuğumuzun büyümesini dört gözle bekler, sonra da büyüyünce üzülürüz 😛

Oğlumun yeni ayını kutluyor, onu güzel gözlerinden ve mini-mini parmaklarından öpüyorum. Nice nice ay dönümlerine bebeğim! Yaşadığımız her güne eğlence, mutluluk ve anlam kattığın için sana teşekkür ederim. Annen ve baban seni çok seviyor.

İşte 23 aylık bebeklerin tipik gelişimi ve Can’ın gelişim aşamalarına ait aldığım notlar…

Fiziksel Gelişim

Motor Gelişimi: Bu yaştaki bebekler ayak parmakları ucunda yükselerek yürümek, oldukları yerde zıplamak ve merdivenleri kendi başlarına inip-çıkmak gibi ileri motor becerilerini sergilemeye başlar. (Can arada baletler gibi parmak uçlarında yürüyor. Zıplamaya henüz fazla ilgi göstermedi. Belki de şükür demeliyiz 🙂 Zıplamalar, atlamalar başlayınca yaramazlıklar da artacak. Merdivenler konusunda da henüz temkinli. Elimizi tutarak inip-çıkmak istiyor. Ancak yine de güvenmiyor ve merdiven yanında yalnız bırakmıyoruz.)
Giyinme-soyunma: 23 aylık bebeklerin ilgi gösterdiği konulardan biri de kendi elbiselerini soymak ve giymektir. Minik ceketlerini, hırkalarını, önden fermuarlı pijamalarını, velcro ile bağlanan(cırt-cırtlı) ayakkabıları ve belden elastik bantlı pantalonları soyup-giymeye bayılırlar. (İşte Can’ın en sevdiği oyun! Giyinme-soyunma. Tamamen giyinik bir şekilde salona bırakın. 5 dakika arkanızı dönün. Beyefendiyi çoraplar ve pijama altı çıkmış, tarzan şeklinde ortalarda dolaşırken bulursunuz. Bir de çıkardığı kıyafetleri itinayla çamaşır makinasına atması yok mu? Bizi öldürüyor. Temiz çocuğuz yani. Ama bazen kirli çamaşırların yanısıra, katlanmak üzere bekleyen yıkanmış-temiz çamaşırları da çamaşır makinasına atıyor. Kirlimiz, temizimiz birbirine karıştığından hepsini yeniden yıkamak zorunda kalıyorum. Anlayacağınız ev kaos halinde. Can bugünlerde dışarıdan eve girince fermuarlı montunu ve uykudan kalktığında uyku tulumunu çıkarabiliyor. Bu ay pijama altını ve şapkalarını da giyme denemeleri yapmaya başladı. Ancak 2 bacağını da aynı tarafa sokmaya çalışıyor. Kafasına da bazen şapka yerine iç çamaşırlarını giyiyor 🙂 )

Konuşma Gelişimi

Anlama: 23 aylık bebekler 2 aşamalı komutları anlayabilirler. Mesela “Buraya gel ve otur.” dediğinizde bunu gerçekleştirebilirler. (Can onunla konuşurken kullandığımız kelime ve cümleleri anlamak konusunda herhangi bir sorun yaşamıyor. Dediklerimizi çoğunlukla anlayıp, yapıyor. Birşeyi ancak işine gelmediği zamanlar yapmıyor. Mesela “Koş, ayakkabını giy, gezmeye gidiyoruz” deyince koşa koşa giderken, “Oraya tırmanma” dediğimizde nedense anlamazlıktan geliyor 🙂 )
Konuşma: Herkes tarafından anlaşılan 20 kelimeye kadar konuşabilirler. Sadece sizin anladığınız başka kelimeleri de kullanabilirler. Bazı bebekler “süt bitti”, “baba geldi.” gibi kısa cümleler kurabilir. “Adın ne?” gibi basit sorulara cevap verebilir. Aç olduğunu ya da su istediğini söyleyebilir. Böylece bu tür ihtiyaçlarını tahmin etmek zorunda kalmazsınız. Bazı bebekler büyük-küçük gibi zıt anlamlıları anlayabilir. Mesela yerdeki iki top arasından “büyük topu getir” dediğinizde bunu yapabilir. (Konuşma konusunda hala belirgin bir gelişmemiz yok. Bu aralar çok tatlı bir şekilde “ann-neee”, diyor, ama sadece ben söylemesini istersem. Yoksa kendiliğinden bana “anne” diye seslenmiyor. Birşeyin yapılmasını istemediğinde nadiren “no!” diyor. Onu da babasıyla kitapçıda geçirdiği bir günden sonra kapmış. Can raflardaki kitaplara saldırdıkça babası “no!-no!” demiş. O gün “no!” demeyi öğrenmiş. Bu kelimeyi en son kuzeni onun elinden oyuncağını aldığında kullandı. Bunlar dışında konuşma anlamında bir numara yok. Su istediğinde elini ağzına götürüp “hüüp!” diye bir ses çıkarıyor. Yemek gördüğünde “nom-nom!” diyor. Bazı kişiler birden konuşmaya başlayacağını, bir kere konuşunca da susmayacağını söylüyor. Açıkçası çok fazla endişelenmemeye çalışıyorum, ama, babamızın en çok beklediği gelişme bu. Şu anda Türkiye’de olduğumuz için yoğun insan iletişiminin bu konuda bir ilerleme sağlayacağını umuyoruz. Beklemeye devam…)
Kitap okumak: Bebeklerin konuşma yeteneğini geliştirmenin en güzel yollarından biri de onunla beraber bol bol kitap okumaktır. Eğer hala doğumunda aldığınız ve şimdiye kadar muhtemelen ezberlediğiniz kitapları okuyorsanız, bu yaş yeni kitaplar edinmek için güzel bir zamandır. Bebeğiniz için yeni kitaplar seçerken onun yabancı olmadığı ancak pek de sık görmediği değişik türlerde objeler içeren kitapları seçin. Kitapları ona okurken sık sık duraklayıp, nesnelerin isimlerini ya da o sayfada neler olduğunu sorun. Nesneleri işaret ederek isimlerini söylemesi için fırsat tanıyın.

Algısal ve Kavramsal Gelişim

Hafızanın gelişimi: Bu yaştaki bebeklerin hafızaları geçmişte kalan konuları hatırlayacak şekilde gelişmeye başlamıştır. Mesela birkaç saat önce oynadığı bir oyuncağı nerede bıraktığını hatırlayabilir.
Bağlantı kurmak: Gerçek yaşamda gördüğü nesnelerle, o nesnelerin kitaplarda çizgilerle tasvir edilmiş halleri arasında bağlantı kurabilir. Mesela okuma kitaplarında maymun görmüşse, hayvanat bahçesine gittiğinde maymunu işaret edebilir. (Bu konudaki gelişimini hayretle takip ediyorum. Kendi kitaplarında ya da büyükler için hazırlanmış olan dergilerde çorap, ayakkabı, çanta gibi pek çok nesneyi sorduğumuzda, çizimleri çok değişik olsa da gösterebiliyor.)
Taklit oyunları: Pek çok 23 aylık bebek taklit yaptığı oyunlar oynamaya başlar. Mesela plastik muz şeklindeki oyuncağını yiyormuş gibi yapabilir ve size tadının çok güzel olduğunu söyleyebilir. Henüz çeşitli hayali karakterlere büründüğü ve hikayeler uydurduğu oyunlar için erken olsa da bu tür taklit oyunları, o oyunların habercisidir. (Can mutfak çekmecelerinden kepçeleri çıkarıp, ağzına götürüp, yemek yermiş gibi yapıyor…)

Sosyal ve Duygusal Gelişim

Ayrılık endişesi: Ufak bebeklerde görülen anne/babadan ayrılma endişesi bu yaşlarda yeniden kendini göstermeye başlayabilir. Yeni bir kardeşin geliyor olması, evdeki bakıcının ya da yuvanın değişmesi ya da sizin ondan ayrı olarak eğlenceli birşey yapacağınız fikri ufaklığınızın streslenmesine yol açabilir. Ondan ayrı kalacaksanız, ayrılıkları kısa tutmaya çalışın. Ayrılırken mutlaka bye-bye deyin. (Can bizden ayrılmak konusunda son derece ilginç bir bebek. Uzun bir aradan sonra ilk kez gördüğü aile bireylerine sarılıp, dakikalarca başını onların göğsüne koymak, onu anneme bırakıp dışarıya gittiğimde hiç ağlamamak gibi çok ilginç huyları var. Bunların değişmemesini umuyorum.)
Toplum içi davranışlar: Bu yaşlar bebeğinize toplum içinde nasıl davranılacağını öğretmeye başlamak için güzel bir zamandır. Seyahatlerde, restoranlarda ya da alışverişe gittiğinizde uygun şekilde davranması için ona terbiye vermeye başlayabilirsiniz. Kuralları öğretirken nazik, fakat, kararlı olmaya çalışın. Ancak hemen toplum kurallarına uymasını beklemeyin.

Gün içinde zor anlarda: Kimi zaman bebekler günün belli zamanlarında huysuz olabilir. Mesela işten eve geldiğinizde size küsmüş gibi davranabilir. Bebeğin modu bu şekilde kötüyken onunla dışarıya yemeğe çıkmak gibi bir aktivite yapmak zor olabilir. Keza saç fırçalamak, diş fırçalamak gibi işler her gün size sıkıntı yaratabilir. Bu tür zorluk yaşadığınız konularda, yapılacak işi yapmadan önce, kısa bir süre çocuğun isteklerine odaklanmak ya da o işi yapmak için çocuğa seçenekler sunmak hayatınızı kolaylaştırabilir. Mesela sinirli bir çocuğu dışarıya yemeğe çıkarmadan önce,ona sevdiği bir kitabı okumayı deneyin. Saçı taranırken tarağı ya da tokaları seçmesine izin verin. Diş fırçalamak istemiyorsa, marketten kendi fırçasını seçmesine izin verin. Bu tür dikkat dağıtma ve seçenek sunma stratejileri sizin işinizi kolaylaştıracaktır.

Yemek

Yemek alışkanlıkları: Bu yaştaki bebekler aç olduklarında fazla bekleyemezler. Bu nedenle yiyecekleri mümkün olduğunca çabuk sunulmalıdır. Sofrada yiyeceklerle oynamaya ve yemeği reddetmeye başladıklarında bunu doyma belirtisi olarak kabul edip yemeği sona erdirebilirsiniz. Her öğünde ne kadar yediklerine odaklanmayın. Onun yerine 1-2 günlük bir periyotta alması gereken temel besin gruplarını almasına dikkat edin. Bu yaşlarda bazı günler çok az yemeleri, diğer günler de eksiklerini kapatmak istercesine doymamaları çok normaldir. Bebeğinize sunduğunuz yemeklerin mümkün olduğunca ev yemeği olmasına gayret edin. Katkı maddesi içeren hazır yiyeceklerden kaçının. Marketten satın aldığınız yiyeceklerin sağlıklı tercihler olması için etiketleri mutlaka okuyun. Çocuğunuz kendisine faydalı olan besin gruplarından belli bir yiyeceği yemiyorsa, aynı gıdayı içeren başka bir seçenek sunun. Örneğin süt içmek istemiyorsa, yoğurt yedirmek ya da sebze yemiyorsa sebzenin üzerine bolca kaşar peyniri rendeleyerek onu cazip hale getirmek gibi…

Uyku

Yatak değişimi: Çocuğunuz hala parmaklıklı bebek karyolasında yatıyorsa, bu yaşlar büyük çocuk karyolasına geçmeye başlamak için idealdir. Yeni yatağına alışma sürecinde gerekirse bir güvenlik parmaklığı konulabilir. Düşme ihtimaline karşı yeni yatağın yerden fazla yüksek olmamasına dikkat edilmelidir. Yatak örtülerini bebeğe seçtirerek, yeni yatağını sevmesine yardımcı olabilirsiniz. Yine yeni yatağında yatıyor olmasını överek onu yatağına alıştırabilirsiniz. (Birkaç hafta önce Can’ın karyolasının ön parmaklığını tamamen çıkardık. Karyolayı bizim yatağa yanaştırarak, onu bizim yatağın bir uzantısı haline getirdik. Uykulara yatarken “kendi yatağına yat” diye onu yavaş yavaş alıştırıyoruz. Her ne kadar uyku sırasında ve özellikle sabaha karşı yatağın bize ait bölümüne sızmaya çalışsa da, yavaş yavaş sadece kendi yatağında yatmaya alışacağını umuyoruz. O aşamada yatakları ayırmayı düşünüyoruz.)

23 Aylık Bebeklere Uygun Oyunlar ve Oyuncaklar

23 aylık bebeklerin motor gelişimini destekleyecek oyun ve oyuncaklar şöyledir:

3-6 parçalık basit yap-bozları yapabilirler. (Can’ın çiftlik hayvanlarıyla ilgili 8 parçalı bir yap-bozu var. Ama kartondan değil, tahtadan. Tahta, düz bir zemindeki oyuklara tahtadan parçaların yerleştirilmesi şeklinde. Bunu son iki-üç haftadır son derece hızlı yapabiliyor. Hem de hayvanların adlarıyla seslerini öğretiyoruz.)
Bazı bebekler kalemle daireler çizmeye çalışabilir. Ancak bu dairelerin düzgün olmasını beklemeyin. (Bugüne kadar daire çizmeyi hiç denemedi. Sadece düz çizgiler…)
6 ya da daha fazla tahtadan küpü üst üste koyarak kule yapabilirler. (Kule yapmaya bayılıyor. Özellikle legolardan boyuna yakın kuleler inşa ediyor.)
Büyük tahtadan boncukları, sizin gözetiminiz altında kalın bir ipe dizebilirler. (Boncuklu bir oyuncak henüz almadım. Sanırım hala boncukları yutmasından korkuyorum.)
Parktaki kum havuzunda oynarken kürekle kovaya kum doldurabilirler. (En sevdiği oyunlardan… Parktaki azıcık kumu bile çok severken, deniz kenarındaki kumları görse herhalde bayılacak.)
Fazla dolu olmayan küçük bir pet şişeden bardaklarına su doldurabilirler. (Offf, bıraksanız bütün gün suyu bir kaptan diğerine doldurur-boşaltır. Bizimki tam bir su kuşu.)
Oyun hamuru ya da ekmek hamuru gibi hamurları elleriyle sıkabilirler. (Oyun hamurlarını da henüz almadık. Heyecanla oynayacağımız günleri bekliyoruz.)
Pastel boya ile boya kitaplarını boyayabilirler. (Renkli kalemlere ilgi gösteriyor ama boyama işleminden henüz sıkılıyor.)