İşte yine o beklenen zaman geldi. Bir ay daha doldu. Bebeğimiz artık 14 aylık… Oğlum, Can’ım, bir tanem… Annen ve baban seninle gurur duyuyor. Daha nice nice aylara, sağlıkla ve mutlulukla…

Bu ayı kısaca “kişiliğin gelişme ayı” olarak tanımlayabilirim. Gerçekten de Can, gün be gün, bizlerden bağımsız, istekleri ve zevkleri olan bir insancık olduğunu kanıtlıyor. Sevdiği şeyleri tekrar tekrar yapmaktan hoşlanıyor ve istemediği şeylere -kelimelerle olmasa bile beden diliyle- hayır demeyi biliyor.

Bu ay yürüme egzersizlerine ağırlık verdik. Her ne kadar henüz zamanı olduğunu bilsek de, yürümesi için sabırsızlanıyoruz. O da bunun farkında ve yürümekten hoşlanıyor. Yürüme alıştırması yapmak istediğimizde, eskisi gibi emeklemek istemiyor.

Bu yazımda, her zaman olduğu gibi 14 aylık bebeklerin tipik gelişimini sizlerle paylaşacağım. Can’ın kaydettiği aşamaları da ilgili maddelerin yanına yazacağım.

Fiziksel Gelişim

• 14 aylık bebekler fiziksel kaabiliyetlerini sınamak için sürekli hareket halindedir. Bu yaştaki çoğu bebek ayakta durabilir. Eşyalardan destek alarak yürür. Ellerinden tutulduğunda yürüyebilir. Yardımsız olarak birkaç adım atabilir.
• Kimi bebekler yürümeye başlamış olabilir. Yürüme genellikle 9.-18. aylar arasında gerçekleşir. Ayaktayken, düşmeden yerdeki bir cisme uzanıp, onu eline alabilir. Nesneleri yerde itmekten keyif alır. Bazı bebekler iterek yürüttükleri tekerlekli oyuncakları kullanabilir. (Can henüz tam anlamıyla kendi başına yürüyemiyor. Sadece bir ya da iki elinden tutunca yürüyor. Yürüme gelişimini sağlamak için evde iterek yürüttüğü bir oyuncak aldık, bunu severek kullanıyor. Ayrıca dışarıya çıktığımızda mutlaka ayakkabılarını giydirip biraz yürüme egzersizi yaptırıyoruz. Geçtiğimiz haftalarda 1-2 kere tek başına 3-5 adım attı. Ancak devamı gelmediği için yürüdüğünü söylemek için henüz çok erken.)

• Yürüme aşamasında bebeklerin ayakları ve bacakları gelişip, vücut dengesi otururken yay biçiminde çarpık bacaklar, düztabanlık ve dışa doğru dönük bir yere basış oluşabilir. Bu değişimler çoğunlukla normal ve geçicidir. Ancak takip edilmesinde de fayda vardır. (Kuzey buna sevinecek. Can yürüme denemeleri yaparken dışa bastığı için acaba ayaklarında bir sorun mu var diye düşünüyordu…)
• Bebeklerin çok azı bu yaşta koşabilir ve merdivenlere tırmanabilir.
  

Konuşma Gelişimi

• Kelime Hazinesi: 14 aylık bebekler giderek daha fazla kelimenin anlamını çözmeye başlar. Bu yaşta çoğu bebek anne ya da baba anlamına gelen bir kelimeyi uygun yerlerde kullanmaya başlar. Ancak konuşmaları hala beş-altı kelimeden ibarettir. Çok az bebek bu yaşta 6 kelimeden fazlasını söyleyebilir. (Can’ın bu ay repertuarına kattığı yeni kelime -alo! yerine söylediği aboovv!  Zamane çocuğu işte…)
• Papağan: Kimi zaman sizin söylediğiniz kelimeleri, anlamlarını bilmese de taklit edebilir.
  
• Tekrarlayın: Onu konuşmaya teşvik etmek için tekerlemeler, çocuk şarkıları gibi şeyleri bol bol söyleyerek tekrar edin. Bir şarkıya alıştıkça, içinden seçtiği kelimeleri tek tek söylemeye başlayabilir. Bu alıştırma müddet sonra şarkının tamamını söyleme noktasına gelebilir.
• Konuşmanızı Destekleyin: Bebeğinizle konuşurken monoton bir ses tonuyla konuşmayın. Tonlamanızı değiştirerek, mimikler ve el hareketleri kullanarak hem konuşmanızı ilginç bir hale getirin, hem de kelimelerin anlamını öğrenmesine yardımcı olun. Onunla konuşurken göz temasınızı koruyarak sizi dinlemeyi öğretin.
  
• İletişim Araçları: Bebeğiniz konuşamasa da ihtiyaçlarını belirtmek için bazı araçlar kullanmaya başlayabilir. Mesela dışarı çıkmak istediğinde ceketinizi ya da ayakkabılarınızı size getirebilir.
  

Algısal ve Kavramsal Gelişim

• Çoğu bebek el sallayabilir. Bir nesneyi bir kaba koyup, kabı boşaltabilir.  “Oyuncağını yerden al!” gibi basit komutları anlayabilir. Başkalarını taklit eder.
• Bu yaştaki bebeklerin yarısı “Burnun nerede”?, “Gözün nerede?” gibi soruları yanıtlayabilir.
• Çok az bebek birkaç küpü üst üste koyabilir, nesneleri şekillerini ayırt edebilir. (yuvarlak, kare, üçgen gibi), “Oyuncağını yerden al ve bana ver!” gibi iki aşamalı komutları anlayabilir.
• 14 aylık bebekler çöp tenekeleri, çekmeceler, oyuncak kutuları gibi bulabildikleri heryeri dağıtmaktan hoşlanır. (En sevdiğimiz oyuna hoşgeldiniz. Alt değiştirirken, hemen yanındaki elbise çekmecesinden kıyafetlerini bir bir çekmek, benim çalışma masamın üzerindeki cd kutularını, kitapları, bilgisayar parçalarını yere indirmek…)

Sosyal ve Duygusal Gelişim

• Negatiflik: Kimliğini ve bağımsızlığını geliştirme aşamasında olduğu için negatif bir ruh haline bürünebilir. Herşeye hayır! demeye başlayabilir. (Can henüz hayır! kelimesini söyleyemese de, yemek sırasında bağımsızlığını bayağı bir test ediyor. Tabağı eliyle itmeler, gözlerimin içine baka baka yemekleri yere atmalar hep bu sürecin bir parçası diye tahmin ediyorum. Terrible two denen iki yaş bunalımları bizimkinde erken mi başladı ne?)
• Yerlere Atma: Eşyaları yere düşürmeye ve sizin toplamanızı izlemeye bayılır. (Gel de bana sor Heidicim. Sürekli yere eğilip kalkmaktan belim büküldü valla…)
• Akranlarla Oynama: Bu yaştaki bebekler henüz beraberce oynamayı bilmezler. Yan yana oturduklarında kendi kendilerine oynarlar ve iletişimleri birbirlerinin elinden oyuncakları kapmaktan öteye gitmez. Hatta birbirlerini cansız bir oyuncak gibi itip, çekebilir ve bu sırada birbirlerine zarar verebilirler. Ancak bunu bilinçli olarak yapmazlar. Bebeğiniz başka bir bebeğin saçını çektiğinde canının acıdığını anlayamaz. Diğer çocuk çığlık attığında duraksasa bile, sadece ne olduğunu anlamaya çalışmaktadır. Bu nedenle, çocuğunuz başka çocuğa zarar verdiğinde, kararlı bir ses tonuyla “Hayır, öyle yaparsan acır” gibi birşey söyleyerek onu o bölgeden uzaklaştırın.
  
• Yabancılar: Bu yaştaki bebekler anne ve baba dışındaki insanlara karşı yabancılık çekip, onlardan korkabilir, kaçabilir. Eğer korktuğunu hissederseniz onu kucaklayarak güven verin. Onu yabancıladığı insanlarla iletişim kurmaya zorlamayın. Çevrenizdeki insanlara bebeğinizin alışmak için zamana ihtiyacı olduğunu açıklayın.
  

Yemek Düzeni

• Az Yemek: Bu yaştaki bebekler genellikle yemek yemekten hoşlanmazlar. Aynı zamanda çok hareketli oldukları için harcadıklarından daha az kalori alıyor olabilirler. Hasta oldukları zaman kilo kaybettikleri de olabilir. Bu yaşta zayıf olmak nadiren ciddi bir hastalık belirtisidir. Bebeğinizin kilosu konusunda çok endişelenirseniz doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin. (Bunu duyduğuma çok sevindim. Çünkü son günlerde bizimkisi yine oldukça az yiyor ve zayıf gözüktüğü için endişeleniyordum.)
• Kendi Başına Yemek: Bu yaşta çoğu bebek elleriyle yiyebilir. Bebeğinizi sürekli kaşıkla beslemekense, mümkün olan her durumda elleriyle kendi başına yemesine izin verin. Kendi başına yemek yeyince ne zaman aç, ne zaman tok olduğunu daha iyi öğrenecektir.
• Emzirme: Bebeğiniz 1 yaşını geçtiği halde emzirmeye devam ediyorsanız tebrikler. Her ne kadar bebeğiniz 1 yaşından sonra kendisine gerekli besinlerin çoğunu katı gıdalardan alsa da, anne sütü hala bebek için gerekli olan kalorilerin bir kısmını, vitaminleri, enzimleri ve bağışıklık maddelerini taşır. Araştırmalar 1 yaşından sonra emzirilen bebeklerin daha az hasta olduklarını göstermektedir.
• Atıştırmalıklar: Çocuğunuza verdiğiniz atıştırmalıkların çikolata, bisküvi gibi şekerli şeyler yerine besleyici şeyler olmasına dikkat edin. Hazır meyve suları yerine meyve ve suyu ayrı ayrı verin. Çocuğunuzun eline biberon içinde meyve suyu ya da süt vererek bütün gün bu şekilde dolaşmasına ya da bu şekilde uyumasına izin vermeyin. Bu alışkanlık dişlerini çürütebilir.
• Biberondan Kurtuluş: Bu yaştaki bebekler artık biberon dışında, saplarından kavrayarak tutacakları, üzeri kapalı bardaklardan da içebilirler.

Tuvalet

• 15. aydan önce bebekler genellikle tuvalet eğitimine hazır değildir.
• Tuvalet eğitimine hazır olmanın sinyalleri şöyledir: 1-2 saat kuru kalabilmek, bazı sabahlar kuru bezle kalkmak, kaka yapacağının sinyallerini verebilmek (sözlü ya da işaretlerle), kirli bezlerden hoşlanmamak ve süratle değiştirilmesini istemek, kendi başına pantalonunu ve çamaşırını indirebilmek. (Can’a kaka yaptığında eliyle bez bölgesine vurarak işaret vermeyi öğrettim. Bunu başarıyla uyguluyor. Ben o sırada bezine vurduğunu görmeyecek bir yerdeysem, memnuniyetsiz bir şekilde sızlanarak halini belli ediyor. Kaka yaptığında rahatsız olup hemen değiştirilmek istiyor. Ama çişten rahatsız olmuyor. Bazen kaka yapmasa da bezine vurarak benim dikkatimi çekmek ve kucaklanmak istediği oluyor.)

14 Aylık Bebeklere Uygun Oyunlar

• Bol Oyun: Bu yaştaki bebekler için motor gelişiminin sağlanması, sosyal yönünün ve kendine güveninin gelişmesi için oyun oynamak çok önemlidir. Bu nedenle bol bol oyun oynaması için fırsat, zaman ve yer yaratın.
• Top: Bebeğiniz belki topu atma ve tutma oyununu oynayabilir. Yerde tam karşısına oturun ve topu yavaşça ona doğru yuvarlayın. Sonra da size geri yuvarlamasını isteyin. Yapamazsa endişelenmeyin. Çünkü topu yakalama ve yuvarlama oldukça karmaşık becerilerdendir.
• Dokunarak Keşif: Bebeğinizin dokunarak keşfetme duyusunu geliştirmek için ucu açılmamış kalem, kumaş parçası, deniz kabuğu gibi değişik dokuya sahip olan objeleri çiftler halinde bir kese kağıdına koyun. Ne kadar farklı türde obje koyarsanız o kadar iyidir. Önce kese kağıdından bir objeyi çıkarın ve ona verin. Daha sonra bebeğinizin kese kağıdını karıştırarak benzer objeyi bulmasına teşvik edin.
• Saklama: Bebeğinize bir oyuncak gösterin ve oyuncağı gözleri önünde cebinize saklayın. Sonra ona “oyuncağın nereye gittiğini’ sorun. Bebeğiniz artık oyuncağın saklandığı zaman yok olmadığını anlayacak yaşa gelmiştir. Ceplerinizi ararken bayağı eğlenecektir.
• Su Oyunları: Bebekler sulu oyunlardan hoşlanır. Onu oyalamak istediğinizde, küçük bir plastik kabı su ile doldurup, eline bir sünger verip, plastik kapları ve oyuncaklarını yıkama oyunu oynatabilirsiniz. Dökülme, saçılmaları önlemek için altına bir plastik örtü ya da eski bir banyo perdesi yaymayı ihmal etmeyin. Bu oyunu oynarken suyu içme ve boğulma riskine karşı gözünüz üzerinde olsun.
• Favori Oyuncak: Bu yaşta bebeğiniz kendine favori bir oyuncak edinebilir. Bu oyuncak bazen bir pelüş hayvancık, bazen küçük bir battaniye ya da bir çıngırak olabilir. Siz ortada olmadığınızda (mesela işe gittiğinizde) ya da uyku zamanı geldiğinde, çocuğunuz bu oyuncakla kendini avutabilir.

Kaynaklar

Whattoexpect.com | Baby Center -1 | Baby Center – 2 | Baby Center – 3 | Baby Center – 4 | Baby Center -5 | Baby Centre – 1