Okurlarımdan Nergis’in kundaklamayla ilgili bir sorusu var:

———————————————

“2 aylık bir bebeğim var. Bebeğim doğmadan önce, şu ünlü ”Mahallenin En Mutlu Bebeği” adlı kitabı almıştım. Orada da kundak öneriliyor, ama, doktorumuz asla kundak yapmamamız konusunda bizi her gittiğimizde uyarıyor. Sizin yazılarınızı okurken kundak yaptığınızı farkettim. Gerçekten geceleri işe yarıyor mu? Yani daha uzun uyuyor mu? Ama bizimkini uykuya dalmadan kundaklayamam. Denedim çünkü daha önce. Ama hiç uykuya daldıktan sonra denemek aklıma gelmedi. Gece uyanır da kıpırdayamayınca daha çok ağlarsa diye korkuyorum.”

———————————————

Merhaba Nergis,

Doktorunuzun kundakmala konusunda, Mahallenin En Mutlu Bebeği kitabını yazan doktor Harvey Karp’tan tamamen farklı şeyler söylüyor olmasının kafanı karıştırdığını anlayabiliyorum. Dr. Harvey Karp bebeklerin kundaklanmasını savunurken, sizin doktorunuz asla yapılmaması konusunda uyarıyor. Sonuçta aynı konuya doktorlar değişik sebeplerle farklı yaklaşabiliyor. Bir anne olarak uygun şekilde ve uygun yaşta yapıldığı sürece, belli bir süre bebeklerin kundaklanması taraftarıyım. Yanlız bu cümlemde uygun şekilde ve uygun yaşta kelimelerine dikkat çekmek isterim. Uygun zamanın ve şeklin ne olduğunu bu yazının ilerleyen satırlarında anlatacağım.

Oğlumu büyütürken kundaklama kararını almadan önce bu konuda araştırma yapmıştım. Kundaklamanın avantajlarını ve dezavantajlarını değerlendirip, kararımı kundaklama yönünde vermiştim. Kundaklamanın ne zaman ve ne şekilde yapılması gerektiği konusunda kendi tecrübelerime değinmeden önce, o dönemde yaptığım araştırmanın sonuçlarını paylaşayım.

Kundaklamanın Avantajları ve Dezavantajları

Kundaklamanın Avantajları

Kundaklamanın Dezavantajları

Geceleri kendi kendine uyanma sayısı azalır. Bebek daha uzun uyur. Uyandığı zaman kendi başına uykuya dönmesi daha kolay olur. Bebekler güven duygusundan hoşlanır. Kundaklama sayesinde anne karnındaki sarmalanmış ortamı hatırlarlar. Özellikle yeni doğanların çırpınmasını ve kendi kendini rahatsız ederek uyanmasını engeller. Kesin olarak kanıtlanmış olmamakla birlikte, özellikle küçük bebeklerde kundaklama işlemi sırt üstünden yüz üstüne dönmeyi zorlaşırdığı için Ani Bebek Ölümü Sendromu (SIDS) riskini azaltabilir. Kundaklama sayesinde erken doğan bebeklerde tartılma, topuktan kan alma gibi sağlık kontrolleri daha kolay yapılır. Beyin hasarıyla doğan bebeklerde ağlama, kundaklama sayesinde azalır. Kundaklama sayesinde bebek daha uzun süre uyuyunca anne de dinlenebilir. Bu durum yorgunluk ve stresi azaltıp, süt üretiminin artırmasına yardımcı olabilir. Yani kundaklamanın anne sütüyle beslenmeyi kolaylaştırdığı söylenebilir.

Özellikle bacakların gergin ve düz tutularak, kundağın sıkı sarıldığı durumlarda kalça çıkığı riski artabilir. Bebeğin sıcaktan bunalma riski artabilir. Kundaklama bebeğin soluk alma hızını artırabilir. Özellikle sıkı kundaklama akciğer kapasitesinin gelişmesini engelleyebilir. Kendi başına karın üstü dönebilen bebeklerde, Ani Bebek Ölümü Sendromu (SIDS) riski artabilir. Anne beslenme için bebeğin uyanmasını bekliyorsa, kundaklama yapıldığında, bebeğin kendi kendine uyanma sayısı azaldığından, beslenme sayısı da azalabilir. Bu durumda yenidoğanların kilo alması yavaşlayabilir. Kundaklama çok gevşek yapıldığı durumda, kundak örtüsü açılarak özellikle küçük bebeklerde boğulma riski yaratabilir.

Kundaklama ve Kalça Çıkığı

Kundaklamayı tavsiye etmeyen doktorların en büyük endişesi kundaklamanın kalça çıkığına yol açabiliyor olmasından ileri gelir. Ülkemizde hatalı kundaklamaya bağlı olarak kalça çıkığı gelişmesi oldukça sık rastlanan bir sağlık sorunudur. Bu nedenle bazı doktorlar kundaklama konusunda olumsuz görüş bildirmektedir.

Kundaklamanın kalça çıkığına yol açması, hatalı kundaklama tekniğiyle ilgilidir. Ana rahmindeki fetüs pozisyonunda, bebekler bacaklarını karınlarına çeker ve çapraz olacak şekilde hafifçe birbiri üzerine getirir. Aşağıdaki ilk grafikten de görülebileceği üzere, sırt üstü yatırılan bir bebeğin doğal duruşunda bacaklar açık ve hafif bükülü vaziyettedir. Bebeklerin bacaklarını çekiştirerek düzleştirmek ve bacaklarını oynatamayacağı bir şekilde sıkı sıkıya sarmak hatalı bir kundaklama şeklidir.

 

Aşağıdaki ikinci grafikte görüleceği üzere, hatalı kundaklama yapıldığında, kıkırdak ve kasların doğal duruşuna aykırı olan bu ani hareket, eklemleri esnetir ve zaten yumuşak olan kıkırdak dokuya zarar vererek, kemiğin yuvasından çıkmasına yol açar.

Doğru kundaklama tekniği

Uluslararası Kalça Çıkığı Enstitüsü’nün tavsiyesine göre hazırlanmış doğru kundaklama tekniği videosunda kalça kemiği sağlığını korumak için uygulanabilecek 3 doğru kundaklama yönteminin videosunu izleyin:

Kundaklama konusunda uzmanlar ne diyor?

Amerikan Pediatri Akademisi: 1 yaşın altındaki bebeklerin (infant) kalça ve bacaklarını özgürce hareket etmesine izin veren güvenli kundaklama yöntemini destekler.

Dr. Harvey Karp: Happiest Baby on the Block (Mahallenin En Mutlu Bebeği) isimli kitabın yazarı, Amerikalı ünlü çocuk doktoru Harvey Karp, bebeklerin kolay uyuması için geliştirdiği 5S tekniğinde kundaklamayı önerir. Karp’a göre kundaklama 3-4 aylık olana kadar yapılabilir. Bebeğin sinir sistemi ilk 3 ayda tam olarak gelişmediği için, kundaklanmadığı takdirde uykusu sırasında hareket ederek kendini huzursuz etme ve uyandırma eğilimi vardır. Kundaklama bebeğin anne karnındaki durumunu hatırlattır. Bebek ilk başta sıkılmış gibi itiraz etse de eninde sonunda buna alışır ve daha rahat eder.

Dr. Sears: Doğal ebeveynlik akımının yaratıcısı Dr. Sears kundaklama konusunda çekimser bir görüşe sahiptir. Daha çok 3 aydan küçük bebeklerde işe yarayacağını, ancak büyük bebeklerin sarılmaktan hoşlanmadığını belirtir. Bebeklerin bütün gece boyunca kundaklanmasına taraftar olmadığını söyler. Ayrıca çok sık ve çok uzun kundaklamanın kalça çıkığı yaratabileceğini belirtir.

Kundaklamayı ne zaman bırakmak gerekir?

Sırt üstü yatırdığınız bebeğiniz kendi kendine yana ve yüz üstüne dönmeye başladığından itibaren kundaklamayı bırakmak gerekir. Çünkü yüzüstü dönen bebeğin elleri bağlı olması durumunda boğulma riski artar.

Kundaklama konusundaki tecrübelerim

Can doğduktan sonra hastanede kaldığımız 3 gün boyunca hemşireler tarafından kundaklandı. Eve getirdiğimde bir hevesle ben de kundak yapmak istedim. Kundak bezim olmadığı için küçük bir çarşafı kullandım. Ancak bu konuda tecrübeli değildim. Belki kullandığım bezin uygunsuzluğundan, belki de elimin alışık olmamasından dolayı yaptığım kundaklar gevşek kalarak açılıyordu.

Aslında bebeklerin çok sıkı sarılmasına da taraftar değildim. Hatta kundaklamaya karşı olduğum bile söylenebilirdi. Bu fikrim daha çok gözlemden kaynaklanıyordu. Can dünyaya gelmeden önce Türkiye’de gördüğüm, küçük bebeklerin gece-gündüz bir paket gibi sımsıkı sarıldığıydı. Bunun modası geçmiş bir düşünce olduğunu ve bebeklerin özgürlüğünü kısıtlayacağını düşünüyordum. Bu nedenle Can’ı kundaklamıyor ve ellerini-ayaklarını rahatça hareket ettirebileceği kısa kollu, pamuklu bodyler giydiriyordum.

İlk birkaç günden sonra gerçeklerle yüzleştim. Birincisi sıcak bir iklimde yaşadığımız için evde sürekli klima çalışıyordu. Can’ın sadece kısa kollu body ile yatamayacağı açıktı. Öte yandan Ani Bebek Ölümü Sendromu riskinden ötürü bebeğin üzerine herhangi bir örtü örtülmemesi ve uyurken de çok fazla giydirilmemesi de gerekiyordu. Bu sorunu bodysinin üzerine ikinci bir kat pamuklı kıyafet giydirerek çözdük. İkincisi Can her küçük bebek gibi aşırı hareketliydi. Yenidoğanların sinir sistemleri gelişmiş olmadığından kaslarına hakim değildirler. Elleri ve kolları sürekli hareket eder. Can da uykusu sırasında çırpınmaya başlıyor ve kendi kendini uyandırıyordu. Bunun üzerine hem vücut ısısını uygun bir seviyede tutacak, hem de çırpınma sorununu engelleyecek bir çözüm üzerinde araştırma yapmaya başladım. Kundaklama konusunda daha çok bilgiyi bu dönemde edindim.

Yaptığım araştırmalarda, belli bir yaşa kadar olan bebeklerin kundağa girdiklerinde anne karnındaki sıkışık ortamı hatırlattığı için sakinleştiklerini öğrendim. Bu yaklaşım bana mantıklı geldi. Ayrıca doğru kundaklamanın nasıl olması gerektiğini, kundaklamanın avantaj ve dezavantajlarını bu sırada öğrendim.

Kundaklamanın dezavantajlarına baktığımda, bu dezavantajların çeşitli önlemlerde çözülebileceğini gördüm. En büyük risk kalça çıkığıyla ilgiliydi. Ancak bu risk, bacağı zorla esnetmeyen uygun bir kundaklama yöntemiyle giderilebilirdi. Sıcaktan bunalma hususu anlaşılabilir olmakla beraber, kundak bezinin hafif bir kumaştan seçilmesi ve kundağın altında bebeğin ince giydirilmesiyle çözülebilirdi. Bebeğin rahat soluk alması ve akciğer gelişimine bir zarar gelmemesi için gevşek kundak yapılabilirdi. Kundaklanan bebeklerin sırt üstünden yüz üstüne dönmesi Ani Bebek Ölümü Sendromu’na yol açabileceği için, bebeğin bu fiziksel gelişimi gösterdiği 3.-4. ay civarında kundaklama sona erdirilebilirdi. Can kendi uyanmadığı durumlarda, her 3 saatte bir biz onu uyandırıp beslediğimizden, kundaklamanın bizim açımızdan herhangi bir beslenme sorununa yol açmayacağı açıktı. Son olarak gevşek bağlanan kundakların açılarak bebeği boğabilmesi benim için önemli bir dezavantajdı. Kundaklamayı beceremediğimden bu riski de almak istemiyordum.

Bu nedenle klasik kundak beziyle kundaklamaktan vazgeçip, işimi kolaylaştıracak modern bir ürün arayışına girdim. Kundaklama konusunda piyasada pek çok seçenek olduğunu gördüm. Seçenekleri inceledikten sonra, aşağıda 1 numaralı fotoğrafta verdiğim ürünün benim işimi göreceğini anladım. Bu modern kundak, hem bebeğin bacaklarını hareket ettireceği alan bırakıyor, hem de kollarını gereksiz yere oynatarak kendini uyandırmasını engelliyordu. Pamuklu olan bu ürünü gündüz bodysinin üzerine giydirince, üşüme ya da sıcaktan bunalma riskinden endişe etmeme gerek kalmıyordu. Ürünü kullanmaya başlayınca Can’ın uykularda belirgin bir iyileşme gördük. Oğlumuz artık daha uzun ve kesintisiz uyuyordu.

Bir müddet sonra Can büyüyüp, ilk kundağa sığmamaya başladı. Biz de daha geniş olan ikinci kundak modeline geçtik. İkinci modelin avantajı, kolların kapalı ya da açık bırakılabilmesiydi. 2 numaralı sarış biçiminde bebek güçlendikçe kollarını dışarıya çıkarmaya başlıyordu. Ayrıca yatakta dönmeye başlayınca kolların sarılmaması gerekiyordu. Can’ın yatakta yan dönmeye başladığı 5. ayda biz de 3 numaradaki sarış biçimine geçtik. Can şu anda 17 aylık. Artık kundaklanmaya ihtiyacı yok. Biz de gece ve gündüz uykularında, sadece vücut ısısını koruması amacıyla 4 numaradaki ürünü kullanıyoruz. Dikkat ederseniz bu ürünün 2 ve 3 numaralı ürünlerdeki gibi kolları saran kanatları yok. Bu ürünü sadece uyku saatinde kullandığımız için, oğlum Can bu ürünü uyku fikriyle bütünleştirdi. Kundağımızı giymek uyku rutinimizin bir parçası.

Nergis’in Sorusuna Yanıt

Sonuç olarak Nergis’in sorusuna dönmek gerekirse, evet, kundaklama gerçekten işe yarıyor. Can ilk 4 ayda kundaklama sayesinde daha uzun ve kesintisiz uyudu. Nergis’in bebeğinin iki aylık olduğu düşünülürse, önümüzdeki 1-2 aylık dönemde, kollarını da kapayarak yapılan kundaklama biçiminden hala faydalanabileceğini düşünüyorum. Elbette uygun şekilde ve sadece uyku zamanlarında kundaklanmak şartıyla. Ayrıca kundaklamanın dezavantajları bölümünde bahsettiğim konulara da dikkat etmek gerekiyor. “Gece uyanıp da kıpırdayamayınca daha çok ağlayıp-ağlamayacağı” hususu ancak denemekle bulunabilir. Can bu konuda bir sıkıntı yaşamamıştı. Ancak her bebek farklıdır. Bizim için uygun olan bir çözüm sizin işinize yaramayabilir. Bu da çok doğal.

Yine yukarıda verdiğim bilgiler dahilinde kundaklama konusunu doktorunuza bir kere daha danışmakta fayda var. Sonuçta ben tıp uzmanı değilim. Belki doktorun kundaklamayı bu derece ısrarla önermemesinin başka bir nedeni olabilir.

Umarım verdiğim bilgiler yardımcı olur.

Nergis ve bebeğine mışıl mışıl uykular ve tatlı rüyalar dilerim.

Sevgiler

Tanla

Kaynaklar
Amerikan Pediatri Akademisi 1 | Amerikan Pediatri Akademisi 2 | Amerikan Pediatri Akademisi 3 | HipDysplasia.org | HappiestBaby.com (Dr.Harvey Karp)  | Dr. Sears  | Türkiye’de Kalça Çıkığı-Kundaklama Araştırması |

Önemli not: Bu blogdaki yazılar bir anne olarak kişisel tecrübelerimden oluşmaktadır. Doktor veya tıbbi ehliyete sahip bir kişinin tavsiyesi niteliğinde değildir. Lütfen sağlık konularında karar vermeden önce araştırmalarınızı yapın, sağduyunuzu dinleyin ve doktorunuza danışın.